Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

vias C

  • 1 via

    vĭa, vĭae, f. ( arch. vĕa ou vĕha, ae)    - arch. gén. sing. vias, viāï --- dat. abl. plur. vieis. [st1]1 [-] route, chemin, voie, endroit par où l'on passe, passage, rue.    - munire viam: ouvrir, construire une route.    - via Appia: la voie Appia.    - via Sacra: la voie Sacrée. [st1]2 [-] parcours, marche, trajet, voyage, chemin parcouru.    - se dare in viam: se mettre en route.    - ingredi viam: prendre une route; qqf. se mettre en route.    - ire viā: suivre la route, ne pas quitter la route.    - inter vias: chemin faisant, en route.    - de via languere, Cic.: être fatigué du voyage.    - de via decedere: - [abcl]a - s'écarter de la route, s'égarer. - [abcl]b - au fig. s'écarter du droit chemin. - [abcl]c - céder le pas, laisser le passage.    - decedere alicui de via, Cic. Plaut. ou decedere alicui viā, Suet. ou decedere alicui in via, Ter.: céder le pas à qqn, laisser le passage à qqn, se ranger devant qqn, laisser le haut du pavé à qqn.    - mare et viae (viae ac mare): voyages par mer et par terre.    - totā viā errare, Ter.: se tromper du tout au tout.    - via tridui: trois jours de marche.    - cum tridui viam processisset, nuntiatum est ei Ariovistum ad occupandum Vesontionem contendere, Caes. BG. 1: après trois jours de marche, on lui apprit qu’Arioviste se dirigeait vers Besançon pour s’en emparer.    - rectā viā narrare, Ter.: raconter franchement.    - qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. ap. Cic. Div. 1: ils ne savent pas se conduire eux-mêmes et veulent guider les autres. [st1]3 [-] tout passage: canal, conduit, rue (dans un camp), couloir (dans un théâtre); oesophage ou pharynx; larynx; fente, ouverture, issue. [st1]4 [-] voie, moyen, manière, méthode.    - habeo certam viam atque rationem qua omnes illorum conatus investigare possim, Cic. Verr. 1: j'ai un moyen sûr, une méthode certaine qui me permettra de suivre à la piste toutes leurs entreprises.    - ratione et viā, Cic. avec bon sens et méthode.    - viā et arte dicere, Cic. Brut. 12: parler avec art et méthode.    - viae fallendi, Tibul.: moyens de tromper.    - via laudis: chemin qui mène à la gloire.
    * * *
    vĭa, vĭae, f. ( arch. vĕa ou vĕha, ae)    - arch. gén. sing. vias, viāï --- dat. abl. plur. vieis. [st1]1 [-] route, chemin, voie, endroit par où l'on passe, passage, rue.    - munire viam: ouvrir, construire une route.    - via Appia: la voie Appia.    - via Sacra: la voie Sacrée. [st1]2 [-] parcours, marche, trajet, voyage, chemin parcouru.    - se dare in viam: se mettre en route.    - ingredi viam: prendre une route; qqf. se mettre en route.    - ire viā: suivre la route, ne pas quitter la route.    - inter vias: chemin faisant, en route.    - de via languere, Cic.: être fatigué du voyage.    - de via decedere: - [abcl]a - s'écarter de la route, s'égarer. - [abcl]b - au fig. s'écarter du droit chemin. - [abcl]c - céder le pas, laisser le passage.    - decedere alicui de via, Cic. Plaut. ou decedere alicui viā, Suet. ou decedere alicui in via, Ter.: céder le pas à qqn, laisser le passage à qqn, se ranger devant qqn, laisser le haut du pavé à qqn.    - mare et viae (viae ac mare): voyages par mer et par terre.    - totā viā errare, Ter.: se tromper du tout au tout.    - via tridui: trois jours de marche.    - cum tridui viam processisset, nuntiatum est ei Ariovistum ad occupandum Vesontionem contendere, Caes. BG. 1: après trois jours de marche, on lui apprit qu’Arioviste se dirigeait vers Besançon pour s’en emparer.    - rectā viā narrare, Ter.: raconter franchement.    - qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. ap. Cic. Div. 1: ils ne savent pas se conduire eux-mêmes et veulent guider les autres. [st1]3 [-] tout passage: canal, conduit, rue (dans un camp), couloir (dans un théâtre); oesophage ou pharynx; larynx; fente, ouverture, issue. [st1]4 [-] voie, moyen, manière, méthode.    - habeo certam viam atque rationem qua omnes illorum conatus investigare possim, Cic. Verr. 1: j'ai un moyen sûr, une méthode certaine qui me permettra de suivre à la piste toutes leurs entreprises.    - ratione et viā, Cic. avec bon sens et méthode.    - viā et arte dicere, Cic. Brut. 12: parler avec art et méthode.    - viae fallendi, Tibul.: moyens de tromper.    - via laudis: chemin qui mène à la gloire.
    * * *
        Via, viae. Voye, Chemin ou rue.
    \
        Angusta viarium. Virgil. Destroicts de rues, Rues estroictes.
    \
        Impatiens viae. Ouid. Qui ne peult endurer le travail du chemin.
    \
        Opaca viarum. Virgil. Chemins obscurs.
    \
        Strata viarum. Virgil. Les pavez des rues.
    \
        Viae vrbis. Cic. Les rues de la ville.
    \
        Tres viae sunt ad Mutinam: a supero mari Flaminia, ab infero Aurelia, media Cassia. Cic. Il y a trois chemins.
    \
        Maris tuta via. Ouid. Le chemin par mer.
    \
        Via. Cic. Le cheminer.
    \
        Quum de via languerem. Cic. A cause du chemin.
    \
        Video quot dierum via sit. Cic. Combien il fault de journees pour faire ce chemin, Combien il y a de journees.
    \
        Aliquorum dierum viam in Macedoniam, ad Planciumque perrexi. Cic. J'ay marché avant dedens le pays de Macedonie quelques journees.
    \
        Via, per translationem. Cic. Maniere, Moyen.
    \
        Siqua via est. Virgil. S'il y a quelque moyen.
    \
        Via et arte dicere. Cic. Par art.
    \
        Viam litigandi tradere. Cic. Enseigner à plaider.
    \
        Morum via. Stat. Reigle et exemple de bonnes meurs.
    \
        Via ad gloriam proxima. Cic. Le plus brief et court moyen de parvenir à gloire.
    \
        AEstuosa et puluerulenta via. Cicero. Un chemin chauld et pouldreux.
    \
        Breuis. Virgil. Court chemin.
    \
        Deteriorem viam facere. Vlpian. Empirer le chemin.
    \
        Deterrima via. Cic. Tresmauvais chemin.
    \
        Facilis via. Virgil. Chemin aisé.
    \
        Siquis cloacam in publicam viam immitteret, exque ea re minus habilis via per cloacam fieret, teneri eum Labeo scribit. Vlpian. Moins commode.
    \
        Implicitae viae errore. Lucan. Chemins esquels y a beaucoup de destours et d'autres chemins traversants, qui font errer et fourvoyer les passants.
    \
        Inuia. Virgil. Par où on ne peult passer.
    \
        Liquidae viae. Lucret. Chemin par mer ou riviere.
    \
        Lubrica via plagae. Stat. L'ouverture d'une playe encore sanglante et fraischement faicte.
    \
        Militaris via. Cic. Le grand chemin à pied et à cheval.
    \
        Mollis. Seneca. Chemin aisé.
    \
        Prima via. Plautus, - dummodo nunc prima via Inducamus, vera vt esse credat, quae mentibimur. Tout du premier coup, Tout premierement.
    \
        Publica. Vlpianus. Chemin commun et passant.
    \
        Simplex via mortis. Virgil. Un seul moyen de mourir.
    \
        Subita via. Ouid. Departement soubdain, Allee soubdaine.
    \
        Terrena. Vlpian. Chemin qui n'est point pavé.
    \
        Trita. Cic. Chemin frayé, Chemin batu.
    \
        Velatae viae. Ouid. Rues tendues et couvertes, comme à la feste Dieu.
    \
        Vicinales viae. Paulus iuriscons. Chemins publiques qui sortent parmi les terres, et se vont rendre aux villages.
    \
        Accipere viam. Quintil. Prendre et tenir le chemin qu'on nous baille et monstre.
    \
        Aggredi alia via. Terent. Par autre voye et moyen.
    \
        Occultas vias agere. Virgil. Faire voye soubz terre.
    \
        Errore viae actus. Virgil. Fourvoyé, Desvoyé.
    \
        Aperire viam. Vlpian. Remettre le chemin en sa premiere largeur.
    \
        Aperit viam vis. Virgil. Force se fait faire voye.
    \
        Calcanda omnibus via lethi. Horat. Touts sont subjects à mourir, Touts passeront par, etc.
    \
        Carpere viam. Virgil. S'acheminer, Cheminer, S'avoyer.
    \
        Committere se viae. Cic. Se mettre en chemin.
    \
        Conficere viam. Cic. Cheminer son chemin, Accomplir son chemin.
    \
        Construere vias. Lucan. Faire un chemin ou passage.
    \
        Corripere viam. Virgil. S'acheminer, Se mettre vistement à chemin, S'avoyer.
    \
        Corrumpere viam publicam. Vlpianus. Gaster le grand chemin passant.
    \
        Indociles vias currit lympha. Propert. Qu'on ne luy a point enseigné ne monstré.
    \
        Decedere de via. Cicero. Se destourner du chemin, Se desvoyer, Se destordre.
    \
        Deerrantes via equi. Seneca. Se desvoyants.
    \
        Depelli recta via. Quintil. Estre desvoyé.
    \
        Dare viam alicui perfundum suum. Cic. Luy donner passage.
    \
        Siqua viam dederit fortuna. Virgil. Si fortune nous donne les moyens.
    \
        Dat aura viam. Ouid. Quand on ha vent à gré sur mer.
    \
        Nullas dant vias nobis ad significationum scientiam. Cicero. Ils ne nous ouvrent point le chemin.
    \
        In viam dare se, vel Committere se viae. Cic. Se mettre en chemin, S'avoyer, S'acheminer.
    \
        Ire viam. Virgil. Aller.
    \
        Ire atque redire viam. Virgil. Aller et revenir.
    \
        Errare via. Virgil. Se fourvoyer, Se tordre, ou destordre.
    \
        Tota via errare. Terent. Errer totalement, Se fourvoyer du tout.
    \
        Euadere viam. Virgilius. Eschapper hors du mauvais chemin et dangereux.
    \
        Excedere nota regione viarum. Virgil. Preceder ses compaignons par rues et chemins qu'on congnoist.
    \
        Exigere viam dicuntur Magistratus. Asconius. Quand ils contraignent chascun de faire paver devant sa maison.
    \
        Hinc via Tartarei quae fert Acherontis ad vndas. Virgil. Qui meine, etc.
    \
        Veterem et obsoletam viam ingressi sunt. Liu. Ce n'est pas chose nouvelle, Ce n'est rien de nouveau, On ha assez ouy parler de semblables faicts. B.
    \
        Insistere viam agendi aliquid. Virgil. Instituer ou commencer et exercer l'art et maniere de faire quelque chose.
    \
        Inuenire viam. Virgil. Trouver moyen d'eschapper.
    \
        Noscere omnes vias pecuniae. Cic. Congnoistre touts les moyens d'avoir argent.
    \
        Pergere viam. Cic. Marcher avant.
    \
        Omnes vias persequar, quibus putabo ad id, quod volumus, perueniri posse. Cic. Je poursuyvray touts les moyens.
    \
        Praecipitare viam. Ouid. Haster fort son chemin, Courir.
    \
        Procedere viam. Cic. Marcher oultre.
    \
        Progredi viam. Cic. Avancer chemin.
    \
        Rapere viam aliquo. Sil. Courir.
    \
        Reduci alio flexu ad rectam viam. Quintil. Se radresser et remettre ou revenir au droict chemin.
    \
        Reficere viam. Vlpianus. Refaire et r'habiller.
    \
        Secare viam. Virgil. Cheminer.
    \
        Sequi viam aliquam in re aliqua. Cic. Suyvre une facon de faire.
    \
        Strauit viam per mare Xerxes. Lucret. A faict et estendu un pont de basteaux sur la mer pour passer son armee.
    \
        Sternere viam lapide. Vlpian. Paver.
    \
        In via esse. Cic. Estre en chemin.
    \
        Saltu viam superare. Virgil. Saulter par dessus.
    \
        Tenere vias omnes amoris. Plaut. Scavoir touts les tours.
    \
        Tentare viam. Virgil. Essayer le moyen.
    \
        Terere viam. Ouid. Cheminer, Frayer.
    \
        Tradere viam optimarum artium alicui. Cic. L'enseigner et l'adresser en la voye de bonnes sciences.
    \
        Venire viam multorum dierum. Cic. Cheminer plusieurs journees.
    \
        Vorare viam. Catul. Despescher chemin.
    \
        Vti via. Cic. Ne decliner ne ca ne là.
    \
        Via peruolgata patrum. Terent. Selon la coustume, ou à la maniere accoustumee des peres.

    Dictionarium latinogallicum > via

  • 2 vea

    vĭa ( vĕa, Varr. R. R. 1, 2, 14), ae ( gen. sing. vias, Enn. ap. Prisc. p. 679 P., or Ann. v. 421 Vahl.; viāï, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16, or Ann. v. 209 ib.; Lucr. 1, 406; 1, 659; 2, 249 et saep.; dat. plur. VIEIS, Inscr. Lat. 206, 50), f. [Sanscr. vah-āmi, bring, lead; Gr. ochos, ochêma, vehicle; Germ. Wagen; Engl. wagon; from this root are also veho, vexo, etc.], a way, in the most general sense (for men, beasts, or carriages, within or without a city), a highway, road, path, street.
    I.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    viae latitudo ex lege duodecim tabularum in porrectum octo pedes habet, in anfractum, id est ubi flexum est, sedecim,

    Dig. 8, 3, 8:

    Romam in montibus positam et convallibus, non optimis viis, angustissimis semitis,

    Cic. Agr. 2, 35, 96:

    et modo quae fuerat semita, facta via est,

    Mart. 7, 61, 4:

    aut viam aut semitam monstret,

    Plaut. Rud. 1, 3, 30:

    mi opsistere in viā,

    id. Curc. 2, 3, 5:

    ire in viā,

    Ter. Eun. 3, 2, 42:

    omnibus viis notis semitisque essedarios ex silvis emittebat,

    Caes. B. G. 5, 19 (opp. semita), id. ib. 7, 8; Liv. 44, 43, 1; cf.:

    decedam ego illi de viā,

    Plaut. Trin. 2, 4, 80; cf. id. Curc. 2, 3, 8:

    paulum ad dexteram de viā declinavi,

    Cic. Fin. 5, 2, 5:

    decedere viā,

    Suet. Tib. 31:

    aestuosa et pulverulenta via,

    Cic. Att. 5, 14, 1:

    quā (viā) Sequanis invitis propter angustias ire non poterant,

    Caes. B. G. 1, 9:

    cursare huc illuc viā deterrimā,

    Cic. Att. 9, 9, 2:

    in viam se dare,

    to set out on a journey, id. Fam. 14, 12:

    te neque navigationi neque viae committere,

    id. ib. 16, 4, 1:

    tu abi tuam viam,

    Plaut. Rud. 4, 3, 88:

    milites monuit, viā omnes irent, nec deverti quemquam paterentur,

    along the highway, Liv. 25, 9, 4.—In a double sense:

    ire publicā viā,

    Plaut. Curc. 1, 1, 35.—Prov.: qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58, 132 (Trag. v. 358 Vahl.):

    de viā in semitam degredi,

    Plaut. Cas. 3, 5, 40:

    totā errare viā,

    Ter. Eun. 2, 2, 14.—
    2.
    In partic., as the name of a particular street or road:

    tres ergo viae, a supero mari Flaminia, ab infero Aurelia, media Cassia,

    Cic. Phil. 12, 9, 22:

    Via Appia,

    id. Mil. 6, 15; id. Imp. Pomp. 18, 55; cf. Liv. 9, 29, 6;

    v. Appius: Via Campana,

    Suet. Aug. 94;

    v. Campania: Sacra Via, in Rome, in the fourth region,

    Varr. L. L. 5, § 47 Müll.; Fest. p. 290 ib.; Cic. Planc. 7, 17; Hor. Epod. 4, 7; 7, 8:

    Via Sacra,

    id. S. 1, 9, 1;

    also written as one word, SACRAVIA,

    Inscr. Grut. 638, 7; 1033, 1; cf. Charis. p. 6 P.; Diom. p. 401 ib. (v. sacer, I. A.); cf. Becker, Antiq. 1, p. 219 sq.— Hence, Sacrăvĭenses, ĭum, m., those dwelling on the Sacra Via, Fest. s. v. October equus, p. 178 Müll.—
    B.
    Transf.
    1.
    Abstr., like our way, for march, journey (syn. iter):

    cum de viā languerem,

    Cic. Phil. 1, 5, 12:

    nisi de viā fessus esset,

    id. Ac. 1, 1, 1: tridui via, a three days' march or journey, Caes. B. G. 1, 38:

    bidui,

    id. ib. 6, 7; Cic. Div. 1, 15, 27:

    longitudo viae,

    Liv. 37, 33, 3:

    flecte viam velis,

    Verg. A. 5, 28:

    tum via tuta maris,

    Ov. M. 11, 747:

    feci Longa Pherecleā per freta puppe vias,

    id. H. 16, 22:

    ne inter vias praeterbitamus, metuo,

    by the way, on the road, Plaut. Poen. 5, 3, 43; Ter. Eun. 4, 2, 1; Turp. ap. Non. p. 538, 8 et saep.—
    2.
    In gen., a way, passage, channel, pipe, etc.; thus, a lane in a camp, Caes. B. G. 5, 49; a passage between the seats of a theatre, Mart. 5, 14, 8; Tert. Spect. 3; of the veins:

    omnes ejus (sanguinis) viae,

    Cic. N. D. 2, 55, 137; of the chyle ducts:

    quaedam a medio intestino usque ad portas jecoris ductae et directae viae,

    id. ib.; the windpipe, Ov. M. 15, 344; 14, 498; a cleft through which any thing penetrates, Verg. G. 2, 79; cf. Ov. M. 11, 515; the path or track of an arrow, Verg. A. 5, 526; a stripe in a party-colored fabric, Tib. 2, 3, 54 et saep.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., a way, method, mode, manner, fashion, etc., of doing any thing, course (cf. modus):

    vitae,

    Cic. Fl. 42, 105; id. Agr. 1, 9, 27; id. Sest. 67, 140; Hor. Ep. 1, 17, 26; Sen. Brev. Vit. 9, 5; Lact. Epit. 67, 12:

    via vivendi,

    Cic. Off. 1, 32, 118:

    rectam vitae viam sequi,

    id. ib.:

    Socrates hanc viam ad gloriam proximam dicebat esse,

    id. ib. 2, 12, 43:

    haec ad aeternam gloriam via est,

    Plin. 2, 7, 5, § 18:

    haec una via omnibus ad salutem visa est,

    Liv. 36, 27, 8:

    invenire viam ad mortem,

    Plin. Ep. 3, 16, 12:

    totidem ad mortem viae sunt,

    Sen. Contr. 1, 8, 6:

    cum eum hortarer ut eam laudis viam rectissimam esse duceret,

    Cic. Brut. 81, 281: haec est una via laudis, id. Sest. 65, 137:

    totam ignoras viam gloriae,

    id. Phil. 1, 14, 33:

    quae tum promptissima mortis via, exsolvit venas,

    Tac. A. 16, 17:

    habeo certam viam atque rationem, quā omnes illorum conatus investigare et consequi possim,

    Cic. Verr. 1, 16, 48:

    defensionis ratio viaque,

    id. ib. 2, 5, 1, §

    4: non tam justitiae quam litigandi tradunt vias,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    docendi via,

    id. Or. 32, 114:

    optimarum artium vias tradere,

    id. Div. 2, 1, 1:

    (di) non... nullas dant vias nobis ad significationum scientiam,

    id. ib. 2, 49, 102:

    rectam instas viam,

    i. e. you speak correctly, truly, Plaut. As. 1, 1, 41.—Adverb.: rectā viā, directly:

    ut rectā viā rem narret ordine omnem,

    Ter. Heaut. 4, 3, 28.—
    B.
    Pregn. (cf. ratio), the right way, the true method, mode, or manner:

    ingressu'st viam, i. e. rectam,

    Plaut. Am. 1, 1, 273:

    in omnibus quae ratione docentur et viā, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

    rationally and methodically, Cic. Or. 33, 116:

    ut ratione et viā procedat oratio,

    id. Fin. 1, 9, 29.—Adverb.: viā, rightly, properly (opp. to wandering out of the way):

    ipsus eam rem secum reputavit viā,

    Ter. And. 2, 6, 11:

    viā et arte dicere,

    Cic. Brut. 12, 46. —
    C.
    Viam perficere, i. e. to attain an end, Just. Inst. proöem. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > vea

  • 3 via

    vĭa ( vĕa, Varr. R. R. 1, 2, 14), ae ( gen. sing. vias, Enn. ap. Prisc. p. 679 P., or Ann. v. 421 Vahl.; viāï, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16, or Ann. v. 209 ib.; Lucr. 1, 406; 1, 659; 2, 249 et saep.; dat. plur. VIEIS, Inscr. Lat. 206, 50), f. [Sanscr. vah-āmi, bring, lead; Gr. ochos, ochêma, vehicle; Germ. Wagen; Engl. wagon; from this root are also veho, vexo, etc.], a way, in the most general sense (for men, beasts, or carriages, within or without a city), a highway, road, path, street.
    I.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    viae latitudo ex lege duodecim tabularum in porrectum octo pedes habet, in anfractum, id est ubi flexum est, sedecim,

    Dig. 8, 3, 8:

    Romam in montibus positam et convallibus, non optimis viis, angustissimis semitis,

    Cic. Agr. 2, 35, 96:

    et modo quae fuerat semita, facta via est,

    Mart. 7, 61, 4:

    aut viam aut semitam monstret,

    Plaut. Rud. 1, 3, 30:

    mi opsistere in viā,

    id. Curc. 2, 3, 5:

    ire in viā,

    Ter. Eun. 3, 2, 42:

    omnibus viis notis semitisque essedarios ex silvis emittebat,

    Caes. B. G. 5, 19 (opp. semita), id. ib. 7, 8; Liv. 44, 43, 1; cf.:

    decedam ego illi de viā,

    Plaut. Trin. 2, 4, 80; cf. id. Curc. 2, 3, 8:

    paulum ad dexteram de viā declinavi,

    Cic. Fin. 5, 2, 5:

    decedere viā,

    Suet. Tib. 31:

    aestuosa et pulverulenta via,

    Cic. Att. 5, 14, 1:

    quā (viā) Sequanis invitis propter angustias ire non poterant,

    Caes. B. G. 1, 9:

    cursare huc illuc viā deterrimā,

    Cic. Att. 9, 9, 2:

    in viam se dare,

    to set out on a journey, id. Fam. 14, 12:

    te neque navigationi neque viae committere,

    id. ib. 16, 4, 1:

    tu abi tuam viam,

    Plaut. Rud. 4, 3, 88:

    milites monuit, viā omnes irent, nec deverti quemquam paterentur,

    along the highway, Liv. 25, 9, 4.—In a double sense:

    ire publicā viā,

    Plaut. Curc. 1, 1, 35.—Prov.: qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58, 132 (Trag. v. 358 Vahl.):

    de viā in semitam degredi,

    Plaut. Cas. 3, 5, 40:

    totā errare viā,

    Ter. Eun. 2, 2, 14.—
    2.
    In partic., as the name of a particular street or road:

    tres ergo viae, a supero mari Flaminia, ab infero Aurelia, media Cassia,

    Cic. Phil. 12, 9, 22:

    Via Appia,

    id. Mil. 6, 15; id. Imp. Pomp. 18, 55; cf. Liv. 9, 29, 6;

    v. Appius: Via Campana,

    Suet. Aug. 94;

    v. Campania: Sacra Via, in Rome, in the fourth region,

    Varr. L. L. 5, § 47 Müll.; Fest. p. 290 ib.; Cic. Planc. 7, 17; Hor. Epod. 4, 7; 7, 8:

    Via Sacra,

    id. S. 1, 9, 1;

    also written as one word, SACRAVIA,

    Inscr. Grut. 638, 7; 1033, 1; cf. Charis. p. 6 P.; Diom. p. 401 ib. (v. sacer, I. A.); cf. Becker, Antiq. 1, p. 219 sq.— Hence, Sacrăvĭenses, ĭum, m., those dwelling on the Sacra Via, Fest. s. v. October equus, p. 178 Müll.—
    B.
    Transf.
    1.
    Abstr., like our way, for march, journey (syn. iter):

    cum de viā languerem,

    Cic. Phil. 1, 5, 12:

    nisi de viā fessus esset,

    id. Ac. 1, 1, 1: tridui via, a three days' march or journey, Caes. B. G. 1, 38:

    bidui,

    id. ib. 6, 7; Cic. Div. 1, 15, 27:

    longitudo viae,

    Liv. 37, 33, 3:

    flecte viam velis,

    Verg. A. 5, 28:

    tum via tuta maris,

    Ov. M. 11, 747:

    feci Longa Pherecleā per freta puppe vias,

    id. H. 16, 22:

    ne inter vias praeterbitamus, metuo,

    by the way, on the road, Plaut. Poen. 5, 3, 43; Ter. Eun. 4, 2, 1; Turp. ap. Non. p. 538, 8 et saep.—
    2.
    In gen., a way, passage, channel, pipe, etc.; thus, a lane in a camp, Caes. B. G. 5, 49; a passage between the seats of a theatre, Mart. 5, 14, 8; Tert. Spect. 3; of the veins:

    omnes ejus (sanguinis) viae,

    Cic. N. D. 2, 55, 137; of the chyle ducts:

    quaedam a medio intestino usque ad portas jecoris ductae et directae viae,

    id. ib.; the windpipe, Ov. M. 15, 344; 14, 498; a cleft through which any thing penetrates, Verg. G. 2, 79; cf. Ov. M. 11, 515; the path or track of an arrow, Verg. A. 5, 526; a stripe in a party-colored fabric, Tib. 2, 3, 54 et saep.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., a way, method, mode, manner, fashion, etc., of doing any thing, course (cf. modus):

    vitae,

    Cic. Fl. 42, 105; id. Agr. 1, 9, 27; id. Sest. 67, 140; Hor. Ep. 1, 17, 26; Sen. Brev. Vit. 9, 5; Lact. Epit. 67, 12:

    via vivendi,

    Cic. Off. 1, 32, 118:

    rectam vitae viam sequi,

    id. ib.:

    Socrates hanc viam ad gloriam proximam dicebat esse,

    id. ib. 2, 12, 43:

    haec ad aeternam gloriam via est,

    Plin. 2, 7, 5, § 18:

    haec una via omnibus ad salutem visa est,

    Liv. 36, 27, 8:

    invenire viam ad mortem,

    Plin. Ep. 3, 16, 12:

    totidem ad mortem viae sunt,

    Sen. Contr. 1, 8, 6:

    cum eum hortarer ut eam laudis viam rectissimam esse duceret,

    Cic. Brut. 81, 281: haec est una via laudis, id. Sest. 65, 137:

    totam ignoras viam gloriae,

    id. Phil. 1, 14, 33:

    quae tum promptissima mortis via, exsolvit venas,

    Tac. A. 16, 17:

    habeo certam viam atque rationem, quā omnes illorum conatus investigare et consequi possim,

    Cic. Verr. 1, 16, 48:

    defensionis ratio viaque,

    id. ib. 2, 5, 1, §

    4: non tam justitiae quam litigandi tradunt vias,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    docendi via,

    id. Or. 32, 114:

    optimarum artium vias tradere,

    id. Div. 2, 1, 1:

    (di) non... nullas dant vias nobis ad significationum scientiam,

    id. ib. 2, 49, 102:

    rectam instas viam,

    i. e. you speak correctly, truly, Plaut. As. 1, 1, 41.—Adverb.: rectā viā, directly:

    ut rectā viā rem narret ordine omnem,

    Ter. Heaut. 4, 3, 28.—
    B.
    Pregn. (cf. ratio), the right way, the true method, mode, or manner:

    ingressu'st viam, i. e. rectam,

    Plaut. Am. 1, 1, 273:

    in omnibus quae ratione docentur et viā, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

    rationally and methodically, Cic. Or. 33, 116:

    ut ratione et viā procedat oratio,

    id. Fin. 1, 9, 29.—Adverb.: viā, rightly, properly (opp. to wandering out of the way):

    ipsus eam rem secum reputavit viā,

    Ter. And. 2, 6, 11:

    viā et arte dicere,

    Cic. Brut. 12, 46. —
    C.
    Viam perficere, i. e. to attain an end, Just. Inst. proöem. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > via

  • 4 via

    ae f. (арх. gen. Enn vias)
    1) дорога, путь
    viam munire C (facere, aperire L) — строить (прокладывать) дорогу; но тж.
    viam facere Pl, O — совершать путь, идти или ехать
    v., quā Assoro itur Hennam Cдорога из Ассора в Генну
    modo quae fuerat, semĭta, facta via est M — то, что недавно было тропинкой, стало дорогой
    dare alicui viam L — давать дорогу, уступать место кому-л.
    rectā viā Ter — прямо, напрямик
    totā viā errare Ter — совершенно сбиться с пути, перен. жестоко ошибаться
    de viā decedere Su (declinare C) — сбиться с (отклониться от) прямого пути
    v. vitae или vivendi C, H, Sen etc.жизненный путь или образ жизни
    3) путь, ход, езда, поездка, движение, путешествие
    in viā Ter и inter vias Pl, Ter — в пути, дорогой
    alicui viam perpetuam esse velle ирон. C — желать кому-л. бесконечного пути, т. е. больше не вернуться
    alicui viam per fundum suum dare C — разрешить кому-л. проход через своё владение
    4) сухопутье, путешествие сухим путём
    6) проход, дорожка
    7) пищеварительный канал, пищевод (viae, quae pertĭnent ad jecur C)
    v. vocis и v. spirandi O — дыхательный путь, дыхательное горло
    8) расщелина, щель
    9) полоска, просвет, прошивка
    10) путь, способ, средство, образ, манера (v. vitae или vivendi C etc.)
    eādem viā Ter, Sl — тем же способом, таким же образом
    11)
    а) метод (v. medendi CC; optimarum artium C)
    viā — методически, планомерно ( dicere C)

    Латинско-русский словарь > via

  • 5 via

    via, ae, f. (altlat. vea, verw. mit eo, ire), der Weg, I) eig.: A) der Raum, auf dem man geht, fährt usw., a) der Weg, die Straße, Fahrstraße, militaris, Heerstraße, Hauptstraße, Cic.: via Appia, Flaminia, s. Appius, Flaminius: via Ostiensis, s. Ōstiēnsis unter Ostia. – via triumphalis, s. triumphālis. – via silici strata, Inscr.: vias sternere silice in urbe, glareā extra urbem substruere marginareque, Liv.: in viam se dare, Cic.: viae se committere, Cic.: ex via excedere, Caes.: so auch de via decedere, Suet.: declinare de via ad dexteram, Cic.: viā ire, auf der Straße = auf geradem Wege gehen, -bleiben, Liv.: dare alci viam, Raum geben, Platz machen, Liv.; aber dare alci viam per fundum, einen Weg erlauben, Cic.: viam facere od. pandere od. aperire, Liv. u.a.: viam inire od. ingredi, Cic., od. insistere, Ter.: signat viam, den Weg, die Bahn (die der Pfeil durchlaufen soll), Verg.: viam reperire non posse, keinen Weg (ins Meer), v. einem Flusse, Verg. – inde in collem aperta undique et conspecta ferebat via, Liv.: via in Persidem ferens, Curt. – Sprichw., qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. fr. scen. 321: de via in semitam degredi, Plaut. Cas. 675: totā viā errare, gänzlich irren, Ter. eun. 245. – b) der Weg, die Straße = die Gasse, in der Stadt, transversa, Cic.: sacra, s. sacer. – im Lager, Caes. b.G. 5, 49, 7. – c) derGang, α) im Theater, Mart. 5, 14, 8. Tert. de spect. 3. – β) der Gang od. Kanal im Körper, v. der Speiseröhre, Cic.: v. der Luftröhre, Ov. – γ) die Ritze, Spalte, durch die etwas dringt, Verg. georg. 2, 79. – δ) der Streifen an einem Kleide, Tibull. 2, 3, 54. – B) abstr., der Weg = Gang, die Reise, der Marsch, nocturna, der Nachtmarsch, Liv.: inter vias, unterwegs, Komik. u. Corp. inscr. Lat. 3, 2726, I (aber inter viam bloß schlechte Konjektur Cic. ad Att. 4, 3, 5): in via, Ter.: de via languere, von der Reise, Cic.: viam facere, gehen, reisen, Plaut. u. Ov.: rectā viā, geradeswegs, Ter.: dah. rectā, viā, narrare, gerade heraussagen, Ter.: primā viā, beim Beginn des W. = gleich vom Anfang an, Plaut. mil. 253: unam tibi viam et perpetuam esse vellent, wünschten, daß du nie wiederkämest, Cic. – verb., mare et (atque) viae, viae ac mare, See- u. Landreisen, lassus maris et viarum, Hor. carm. 2, 6, 7: odio maris atque viarum, Hor. ep. 1, 11, 6: taedio viarum ac maris, Tac. ann. 2, 14. – II) bildl.: A) im allg.: vitae via, haec vitae via, Cic. Flacc. 105; de lege agr. 1, 27; Sest. 140 u.a. Hor. ep. 1, 17, 16. Sen. de brev. vit. 9, 5. Lact. epit. 67, 12: via vivendi, Cic. de off. 1, 118: rectam vitae viam sequi, ibid.: via ad gloriam, Cic. de off. 2, 12, 43. – de via (vom geraden Wege der Tugend) decedere, Cic.: redire in viam, Ter., in veram viam, Plaut.: viam aperire potentiae, luxuriae, Eingang verschaffen, Vell.: utor viā, ich gehe die Mittelstraße, Cic. – B) insbes.: 1) der Weg = die Gelegenheit, zu etw. zu gelangen, das Mittel, Mittel und Wege, optimarum artium vias tradere, Cic.: habeo certam viam, Cic.: viam fraudis inire, Liv. – 2) der Weg, Gang = die Methode, Regel, Verfahrungsweise, die Art und Weise, via curandi, medendi, Cels.: patrum, Ter.: aliā aggrediemur viā, Ter.: per omnes vias leti, Liv.: utraque (lex) suā viā it, geht seinen eigenen Gang, Sen. – dah. viā, methodisch, regelmäßig, in gehöriger Ordnung, dicere, Cic.: progredi, Cic.: verb. ratione et viā, Cic.: viā quādam et ratione, Cic. – / Alte Genetivformen: vias, Enn. ann. 441: viai, Enn. ann. 203*. Lucr. 1, 406 u.a.: Dat. Plur. vieis, Corp. inscr. Lat. 1, 206. lin. 50. 56. 69: Abl. vieis, Corp. inscr. Lat. 1, 200, 26: vies, Corp. inscr. Lat. 4, 1410. – vulg. Nbf. veha nach Varro r.r. 1, 2, 14.

    lateinisch-deutsches > via

  • 6 via

    via, ae, f. (altlat. vea, verw. mit eo, ire), der Weg, I) eig.: A) der Raum, auf dem man geht, fährt usw., a) der Weg, die Straße, Fahrstraße, militaris, Heerstraße, Hauptstraße, Cic.: via Appia, Flaminia, s. Appius, Flaminius: via Ostiensis, s. Ostiensis unter Ostia. – via triumphalis, s. triumphalis. – via silici strata, Inscr.: vias sternere silice in urbe, glareā extra urbem substruere marginareque, Liv.: in viam se dare, Cic.: viae se committere, Cic.: ex via excedere, Caes.: so auch de via decedere, Suet.: declinare de via ad dexteram, Cic.: viā ire, auf der Straße = auf geradem Wege gehen, -bleiben, Liv.: dare alci viam, Raum geben, Platz machen, Liv.; aber dare alci viam per fundum, einen Weg erlauben, Cic.: viam facere od. pandere od. aperire, Liv. u.a.: viam inire od. ingredi, Cic., od. insistere, Ter.: signat viam, den Weg, die Bahn (die der Pfeil durchlaufen soll), Verg.: viam reperire non posse, keinen Weg (ins Meer), v. einem Flusse, Verg. – inde in collem aperta undique et conspecta ferebat via, Liv.: via in Persidem ferens, Curt. – Sprichw., qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. fr. scen. 321: de via in semitam degredi, Plaut. Cas. 675: totā viā errare, gänzlich irren, Ter. eun. 245. – b) der Weg, die Straße = die Gasse, in der Stadt, transversa, Cic.: sacra, s. sacer. – im Lager, Caes. b.G. 5, 49, 7. – c) der
    ————
    Gang, α) im Theater, Mart. 5, 14, 8. Tert. de spect. 3. – β) der Gang od. Kanal im Körper, v. der Speiseröhre, Cic.: v. der Luftröhre, Ov. – γ) die Ritze, Spalte, durch die etwas dringt, Verg. georg. 2, 79. – δ) der Streifen an einem Kleide, Tibull. 2, 3, 54. – B) abstr., der Weg = Gang, die Reise, der Marsch, nocturna, der Nachtmarsch, Liv.: inter vias, unterwegs, Komik. u. Corp. inscr. Lat. 3, 2726, I (aber inter viam bloß schlechte Konjektur Cic. ad Att. 4, 3, 5): in via, Ter.: de via languere, von der Reise, Cic.: viam facere, gehen, reisen, Plaut. u. Ov.: rectā viā, geradeswegs, Ter.: dah. rectā, viā, narrare, gerade heraussagen, Ter.: primā viā, beim Beginn des W. = gleich vom Anfang an, Plaut. mil. 253: unam tibi viam et perpetuam esse vellent, wünschten, daß du nie wiederkämest, Cic. – verb., mare et (atque) viae, viae ac mare, See- u. Landreisen, lassus maris et viarum, Hor. carm. 2, 6, 7: odio maris atque viarum, Hor. ep. 1, 11, 6: taedio viarum ac maris, Tac. ann. 2, 14. – II) bildl.: A) im allg.: vitae via, haec vitae via, Cic. Flacc. 105; de lege agr. 1, 27; Sest. 140 u.a. Hor. ep. 1, 17, 16. Sen. de brev. vit. 9, 5. Lact. epit. 67, 12: via vivendi, Cic. de off. 1, 118: rectam vitae viam sequi, ibid.: via ad gloriam, Cic. de off. 2, 12, 43. – de via (vom geraden Wege der Tugend) decedere, Cic.: redire in viam, Ter., in veram viam, Plaut.: viam aperire potentiae, luxuriae, Eingang verschaf-
    ————
    fen, Vell.: utor viā, ich gehe die Mittelstraße, Cic. – B) insbes.: 1) der Weg = die Gelegenheit, zu etw. zu gelangen, das Mittel, Mittel und Wege, optimarum artium vias tradere, Cic.: habeo certam viam, Cic.: viam fraudis inire, Liv. – 2) der Weg, Gang = die Methode, Regel, Verfahrungsweise, die Art und Weise, via curandi, medendi, Cels.: patrum, Ter.: aliā aggrediemur viā, Ter.: per omnes vias leti, Liv.: utraque (lex) suā viā it, geht seinen eigenen Gang, Sen. – dah. viā, methodisch, regelmäßig, in gehöriger Ordnung, dicere, Cic.: progredi, Cic.: verb. ratione et viā, Cic.: viā quādam et ratione, Cic. – Alte Genetivformen: vias, Enn. ann. 441: viai, Enn. ann. 203*. Lucr. 1, 406 u.a.: Dat. Plur. vieis, Corp. inscr. Lat. 1, 206. lin. 50. 56. 69: Abl. vieis, Corp. inscr. Lat. 1, 200, 26: vies, Corp. inscr. Lat. 4, 1410. – vulg. Nbf. veha nach Varro r.r. 1, 2, 14.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > via

  • 7 vagus

    vagus, a, um, umherschweifend, -streifend, unstet, I) eig.: a) v. leb. Wesen: multitudo dispersa atque vaga, Cic.: Gaetuli, Sall.: navita, Tibull.: cum vagus et exsul erraret, Cic.: mane, Mart.: pecus, aves, pisces, Hor.: vagi palantesque od. palatique, Sall. u. Liv. (s. Fabri Liv. 21, 61, 2): vagus et erroneus, Sen.: vagi per vias, Tac.: matronae vagae per vias, Liv.: vagi per silvas ritu ferarum, Quint.: Plur. subst., vagi quidam, einige Heimatlose, Liv. 1, 10, 7. – b) v. Lebl.: flumina, Hor.: classis licenter vaga, Tac.: venti, wehende, säuselnde, Hor.: u. so aura, Ov.: fulmina, fliegende, Ov.: crines, flatternde, Ov.: arena, flüchtig, leicht, Hor.: luna, Cic.: sol, Cic. u. Catull.: sidera, stellae, Wandelsterne, Planeten, Cic.: stellae erroneae et vagae, Apul.: vaga peregrinatio, Sen.: vagi per omnes vias cursus, Liv.: per campestria vagus (Nilus), Sen.: Plur. subst., vagae (sc. stellae), Wandelsterne, Planeten, Apul. de deo Socr. 2. – II) übtr.: 1) im allg., unstet, schwankend, unbeständig, puella, unbeständig in der Liebe, Ov.: villicus, ausschweifend, ehe brecherisch, Colum.: u. so concubitus, Hor. – v. Meinung u. Gesinnung, sententia, Cic.: fortuna, Cic.: turba, Ov.: vagus adhuc Domitius, schwankend zwischen den Parteien, Vell. – vagus animis, irrenden Geistes, Catull. 63, 4. – 2) insbes.: a) dem Sinne nach unbestimmt, allgemein, pars quaestionum, Cic.: nomen, zu allgemein, Plin.: causae admodum vagae, Tac. – b) flüchtig, locker, iuventa, Mart. 2, 90, 1. – c) v. der Rede, α) ziel- und planlos, solutum quiddam sit (in oratione) nec vagum tamen, Cic. or. 77. – β) nach allen Seiten sich ergehend, vagum illud orationis genus, Cic. Brut. 119.

    lateinisch-deutsches > vagus

  • 8 inter

    [ABCU]A - intĕr, prép. + acc.: [st1]1 [-] entre, dans l'intervalle de, parmi; au centre de, au milieu de, dans.    - inter cenam: pendant le dîner, à table.    - inter annos decem: dans l'espace de dix ans.    - spemque metumque inter, Virg.: entre la crainte et l'espérance.    - inter planitiem, Sall.: au milieu de la plaine.    - inter tela, Cic.: à travers une grêle de traits.    - saxa inter et alia loca periculosa quietam nactus stationem, Caes. BC. 3, 6, 3: trouvant un mouillage tranquille au milieu des rochers et d'autres écueils dangereux.    - inter caedem, Phaedr. 2, 7, 7: dans le massacre général.    - inter falcarios, Cic.: dans le quartier des taillandiers.    - inter vias manere, Suet.: rester dans les rues.    - inter praemia ducere, Virg.: conduire aux récompenses. [st1]2 [-] entre, dans l'espace de, pendant, durant.    - inter noctem, Liv.: pendant la nuit.    - inter has turbas, Cic.: au milieu de ces troubles.    - inter ancipitia, Tac.: dans les temps d'incertitude.    - inter haec (haec inter, inter quae) = interea: pendant ce temps, sur ces entrefaites.    - inter disceptandum, Quint. 12, 7, 6: dans la discussion.    - inter res agendas, Suet. Caes. 45: dans le tracas des affaires. [st1]3 [-] entre (marquant la ressemblance, l'opposition, la réciprocité, la succession).    - moribus inter se similes, Cic.: hommes de même caractère.    - mala inter se diversa, Sall.: vices opposés.    - interest inter dare et accipere, Sen.: il y a une différence entre donner et recevoir.    - amant inter se, Cic.: ils s'aiment entre eux, ils s'aiment mutuellement.    - timere inter se, Nep.: se redouter mutuellement.    - inter sese bracchia tollunt, Virg.: ils lèvent les bras tour à tour.    - inter manus, Cic.: de mains en mains. [st1]4 [-] entre (marquant le partage).    - divisis inter se partibus, Liv.: s'étant partagés les rôles.    - non facile judicium inter... Plin.: il n'est pas aisé de prononcer entre... [st1]5 [-] parmi, entre (marquant la distinction, le choix).    - inter patres lectus, Liv.: mis au nombre des sénateurs.    - altissima inter arbores: le plus haut des arbres. (le plus haut parmi les arbres).    - inter reges opulentissimus, Sen.: le plus opulent des rois.    - inter exempla esse, Tac.: servir d'exemple.    - inter omnia, Curt. (inter cetera, Liv.): avant tout, principalement. [st1]6 [-] au sujet de.    - judicium inter sicarios, Cic.: procès contre des sicaires.    - inter sicarios accusare, Cic.: poursuivre pour assassinat. [st1]7 [-] expressions remarquables.    - quaestio inter sicarios, Cic. Fin. 2, 54: chambre d'enquête concernant les assassinats. --- cf. Cic. Clu. 147 ; Amer. 11 ; Phil. 2, 8.    - inter pauca, Plin. 35, 150: tout particulièrement.    - inter paucos disertus, Quint. 10, 3, 13: éloquent comme peu de gens l'ont été.    - clades inter paucas memorata, Liv. 22, 7, 1: désastre mémorable comme bien peu d'autres.    - inter cuncta, inter omnia, inter cetera, Hor. Ep. 1, 18, 96 ; Curt. 3, 3, 17 ; Liv. 37, 12, 8: avant tout.    - inter alia, Plin. Ep. 3, 16, 10: entre autres choses.    - inter haec, inter quae = interea: pendant ce temps-là, cependant. --- Liv. 3, 57, 7; Tac. An. 1, 15.    - inter moras, Plin. Ep. 9, 13, 20: en attendant. [ABCU]B - intĕr, adv.: dans l'intervalle, dans l'espace de.    - tibi tot montibus inter diviso, V.-Fl.: pour toi que séparent tant de montagnes. [ABCU]C - inter-, intel- devant l, préfixes: [st1]1 [-] entre, dans l'intervalle    - inter-cedere: s'interposer, faire opposition. [st1]2 [-] valeur temporelle: par intervalles, de temps en temps    - inter-videre: aller voir de temps en temps.    - inter-mittere diem: laisser passer un jour d'intervalle. [st1]3 [-] idée de destruction    - inter-ficere [inter + facere]: tuer. [st1]4 [-] privation    - inter-dicere: interdire.
    * * *
    [ABCU]A - intĕr, prép. + acc.: [st1]1 [-] entre, dans l'intervalle de, parmi; au centre de, au milieu de, dans.    - inter cenam: pendant le dîner, à table.    - inter annos decem: dans l'espace de dix ans.    - spemque metumque inter, Virg.: entre la crainte et l'espérance.    - inter planitiem, Sall.: au milieu de la plaine.    - inter tela, Cic.: à travers une grêle de traits.    - saxa inter et alia loca periculosa quietam nactus stationem, Caes. BC. 3, 6, 3: trouvant un mouillage tranquille au milieu des rochers et d'autres écueils dangereux.    - inter caedem, Phaedr. 2, 7, 7: dans le massacre général.    - inter falcarios, Cic.: dans le quartier des taillandiers.    - inter vias manere, Suet.: rester dans les rues.    - inter praemia ducere, Virg.: conduire aux récompenses. [st1]2 [-] entre, dans l'espace de, pendant, durant.    - inter noctem, Liv.: pendant la nuit.    - inter has turbas, Cic.: au milieu de ces troubles.    - inter ancipitia, Tac.: dans les temps d'incertitude.    - inter haec (haec inter, inter quae) = interea: pendant ce temps, sur ces entrefaites.    - inter disceptandum, Quint. 12, 7, 6: dans la discussion.    - inter res agendas, Suet. Caes. 45: dans le tracas des affaires. [st1]3 [-] entre (marquant la ressemblance, l'opposition, la réciprocité, la succession).    - moribus inter se similes, Cic.: hommes de même caractère.    - mala inter se diversa, Sall.: vices opposés.    - interest inter dare et accipere, Sen.: il y a une différence entre donner et recevoir.    - amant inter se, Cic.: ils s'aiment entre eux, ils s'aiment mutuellement.    - timere inter se, Nep.: se redouter mutuellement.    - inter sese bracchia tollunt, Virg.: ils lèvent les bras tour à tour.    - inter manus, Cic.: de mains en mains. [st1]4 [-] entre (marquant le partage).    - divisis inter se partibus, Liv.: s'étant partagés les rôles.    - non facile judicium inter... Plin.: il n'est pas aisé de prononcer entre... [st1]5 [-] parmi, entre (marquant la distinction, le choix).    - inter patres lectus, Liv.: mis au nombre des sénateurs.    - altissima inter arbores: le plus haut des arbres. (le plus haut parmi les arbres).    - inter reges opulentissimus, Sen.: le plus opulent des rois.    - inter exempla esse, Tac.: servir d'exemple.    - inter omnia, Curt. (inter cetera, Liv.): avant tout, principalement. [st1]6 [-] au sujet de.    - judicium inter sicarios, Cic.: procès contre des sicaires.    - inter sicarios accusare, Cic.: poursuivre pour assassinat. [st1]7 [-] expressions remarquables.    - quaestio inter sicarios, Cic. Fin. 2, 54: chambre d'enquête concernant les assassinats. --- cf. Cic. Clu. 147 ; Amer. 11 ; Phil. 2, 8.    - inter pauca, Plin. 35, 150: tout particulièrement.    - inter paucos disertus, Quint. 10, 3, 13: éloquent comme peu de gens l'ont été.    - clades inter paucas memorata, Liv. 22, 7, 1: désastre mémorable comme bien peu d'autres.    - inter cuncta, inter omnia, inter cetera, Hor. Ep. 1, 18, 96 ; Curt. 3, 3, 17 ; Liv. 37, 12, 8: avant tout.    - inter alia, Plin. Ep. 3, 16, 10: entre autres choses.    - inter haec, inter quae = interea: pendant ce temps-là, cependant. --- Liv. 3, 57, 7; Tac. An. 1, 15.    - inter moras, Plin. Ep. 9, 13, 20: en attendant. [ABCU]B - intĕr, adv.: dans l'intervalle, dans l'espace de.    - tibi tot montibus inter diviso, V.-Fl.: pour toi que séparent tant de montagnes. [ABCU]C - inter-, intel- devant l, préfixes: [st1]1 [-] entre, dans l'intervalle    - inter-cedere: s'interposer, faire opposition. [st1]2 [-] valeur temporelle: par intervalles, de temps en temps    - inter-videre: aller voir de temps en temps.    - inter-mittere diem: laisser passer un jour d'intervalle. [st1]3 [-] idée de destruction    - inter-ficere [inter + facere]: tuer. [st1]4 [-] privation    - inter-dicere: interdire.
    * * *
        Inter, Praepositio accusatiuo casui seruiens: vt Inter te et me est murus. Entre toy et moy.
    \
        Inter omnes potentissimus odor. Plin. Entre toutes les odeurs c'est la plus forte, La plus forte odeur de toutes.
    \
        Inter agendum. Virgil. En chassant ou menant les chevres boire, Tandis que tu, etc.
    \
        Est inter causas timoris, si sensus, etc. Cels. C'est une des choses qui cause et engendre crainte.
    \
        Inter coenam. Cic. En soupant.
    \
        Inter conuentum, pro In conuentu. Sueton. En l'assemblee.
    \
        Inter tot dies quidem hercle iam actum aliquid oportuit. Plaut. En si long temps, En tant de jours.
    \
        Inter haec abstractam a penetralibus iugulant. Liu. En ces entrefaictes, Ce pendant, Tandis.
    \
        Quum inter homines esset. Cic. Quand il vivoit avec les hommes.
    \
        Inter initia principatus. Plin. iunior. Au commencement.
    \
        Inter initia parcius praebeas, dum consuescant, ne nouitas pabuli noceat. Colum. Du commencement bailles en moins jusques à ce qu'ils, etc.
    \
        Probum, industrium, atque inter ista reuerentissimum mei expertus. Plin. iunior. Avec ce.
    \
        Inter manus e conuiuio auferri. Cic. Sur les bras, A tout les mains, Entre les bras.
    \
        Inter moras. Plin. Ce temps pendant.
    \
        Nosque inter nos esse complexos narrabat. Cic. Que nous nous embrassions l'un l'autre, Que nous entr'embrassions.
    \
        Inter nos dictum fuit. Terent. Entre nous.
    \
        Inter nos ludamus. Plaut. Jouons ensemble, Jouons entre nous, Entrejouons nous.
    \
        Inter nos sordemus alteri. Plaut. Nous desplaisons l'un à l'autre.
    \
        Inter opus. Tibull. En besongnant.
    \
        Inter paucos dies. Liu. En peu de jours.
    \
        Inter poenam. Suet. Durant le torment.
    \
        Platanus inter primas donata Italiae. Plin. Qui a esté des premieres apportees en Italie.
    \
        Inter rem istam agendam. Plaut. En ce faisant, En faisant ceci.
    \
        Inter se amare. Cic. S'entr'aimer.
    \
        Inter se amant. Cic. Ils s'entr'aiment.
    \
        Inter sese fabulantur. Plaut. Ils devisent l'un à l'autre.
    \
        Inter se amplexari. Plaut. S'entr'embrasser.
    \
        Inter se distantes ternis pedibus. Colum. Ayant trois pieds de distance entre chascun, Distants de trois pieds l'un de l'autre.
    \
        Inter se ne contingant curato. Colum. Qu'ils ne s'entretouchent.
    \
        Inter se dissimiles. Quint. Ils ne resemblent point l'un à l'autre.
    \
        Inter se cornibus pugnant. Varro. Ils s'entrebatent des cornes, et s'entreheurtent.
    \
        Inter omne tempus. Liu. Tout le temps durant.
    \
        Quae inter continuum perdidi triennium. Plaut. Par l'espace de trois ans entiers.
    \
        Inter vias. Plaut. En cheminant, Sur le chemin, En chemin.
    \
        Inter vina. Horat. En beuvant.
    \
        Inter vos bene dicatis. Plaut. Les uns des autres.
    \
        Vobis inter vos coniuncta voluntas. Cic. Entre vous, Les uns aux autres.
    \
        Conuersi oculos inter se. Virgil. L'un vers l'autre.
    \
        Bonis inter bonos necessaria est amicitia. Cic. A gents de bien, Entre eulx, Parmi gents de bien.

    Dictionarium latinogallicum > inter

  • 9 vagus

    vagus, a, um, umherschweifend, -streifend, unstet, I) eig.: a) v. leb. Wesen: multitudo dispersa atque vaga, Cic.: Gaetuli, Sall.: navita, Tibull.: cum vagus et exsul erraret, Cic.: mane, Mart.: pecus, aves, pisces, Hor.: vagi palantesque od. palatique, Sall. u. Liv. (s. Fabri Liv. 21, 61, 2): vagus et erroneus, Sen.: vagi per vias, Tac.: matronae vagae per vias, Liv.: vagi per silvas ritu ferarum, Quint.: Plur. subst., vagi quidam, einige Heimatlose, Liv. 1, 10, 7. – b) v. Lebl.: flumina, Hor.: classis licenter vaga, Tac.: venti, wehende, säuselnde, Hor.: u. so aura, Ov.: fulmina, fliegende, Ov.: crines, flatternde, Ov.: arena, flüchtig, leicht, Hor.: luna, Cic.: sol, Cic. u. Catull.: sidera, stellae, Wandelsterne, Planeten, Cic.: stellae erroneae et vagae, Apul.: vaga peregrinatio, Sen.: vagi per omnes vias cursus, Liv.: per campestria vagus (Nilus), Sen.: Plur. subst., vagae (sc. stellae), Wandelsterne, Planeten, Apul. de deo Socr. 2. – II) übtr.: 1) im allg., unstet, schwankend, unbeständig, puella, unbeständig in der Liebe, Ov.: villicus, ausschweifend, ehe brecherisch, Colum.: u. so concubitus, Hor. – v. Meinung u. Gesinnung, sententia, Cic.: fortuna, Cic.: turba, Ov.: vagus adhuc Domitius, schwankend zwischen den Parteien, Vell. – vagus animis, irrenden Geistes, Catull. 63, 4. – 2) insbes.: a) dem Sinne nach unbestimmt, allgemein, pars
    ————
    quaestionum, Cic.: nomen, zu allgemein, Plin.: causae admodum vagae, Tac. – b) flüchtig, locker, iuventa, Mart. 2, 90, 1. – c) v. der Rede, α) ziel- und planlos, solutum quiddam sit (in oratione) nec vagum tamen, Cic. or. 77. – β) nach allen Seiten sich ergehend, vagum illud orationis genus, Cic. Brut. 119.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > vagus

  • 10 inter

    inter, adv., and prep. with acc. [kindred to in, intra; Sanscr. antar; Goth. undar; Germ. unter; Engl. under].
    I.
    Adv., in the midst, in between ( poet. and rare):

    dumque pii petit ora patris stetit arduus inter pontus,

    Val. Fl. 5, 337:

    tot montibus inter diviso,

    id. 6, 220; 8, 382. —
    II.
    Prep., with acc., between, belwixt, among, amid, surrounded by.
    A.
    Lit., in space.
    1.
    Of position only.
    a.
    Referring to two places or objects, between:

    qui (mons Jura) est inter Sequanos et Helvetios,

    Caes. B. G. 1, 2:

    cum inter me et Brundisium Caesar esset,

    Cic. Att. 9, 2:

    inter Padum atque Alpes,

    Liv. 5, 35:

    ager Tarquiniorum, qui inter urbem ac Tiberim fuit,

    id. 2, 5:

    locus inter duos lucos,

    id. 1, 8, 5:

    apud Artemisium inter Euboeam continentemque terram,

    id. 2, 5, 2; so,

    inter haec maria Asia,

    Curt. 3, 1, 13.—
    b.
    Referring to more than two places or objects, among, in the midst of:

    inter hostium tela versari,

    Cic. de Or. 1, 46:

    inter multos saucios spe incertae vitae relictus,

    Liv. 2, 17, 4:

    rex inter primos constiterat,

    Curt. 5, 3, 9:

    inter multitudinem,

    Liv. 22, 13, 2:

    inter lignarios,

    id. 35, 41, 10:

    repertae inter spolia catenae,

    Tac. A. 2, 18:

    vicos aut inter vias manere,

    Suet. Caes. 39:

    inter ingentes solitudines,

    Sall. J 89, 4:

    inter deserta ferarum Lustra domosque,

    Verg. A. 3, 646.— So, even with a noun in the sing., in the midst of, surrounded by:

    erat inter ceteram planitiem mons,

    Sall. J. 92, 5:

    tibicines inter exercitum positi,

    Gell. 1, 11, 3:

    inter caedem aquila,

    Tac. A. 1, 60; cf.:

    inter ceteram praedam,

    Liv. 22, 16, 7; 8, 10, 10:

    inter purpuram atque aurum,

    id. 9, 17, 16. —
    2.
    With verbs of motion.
    a.
    Between, through, among:

    inter medias stationes hostium erupere,

    Liv. 35, 11:

    acies inter bina castra procedunt,

    id. 4, 18, 3; Tac. A. 14, 33:

    inter oppositas classes transmisit,

    Suet. Caes. 58:

    spatiabatur in nemore Parmenion medius inter duces,

    Curt. 7, 2, 23:

    medios inter hostes Londinium perrexit,

    Tac. A. 14, 33.—
    b.
    Pregn., including motion to and position between or among things mentioned, among, into the midst of:

    inter densas, umbrosa cacumina, fagos Adsidue veniebat,

    Verg. E. 2, 3:

    te mea dextera magna inter praemia ducet,

    id. A. 12, 437:

    dico te priore nocte venisse inter falcarios in Laecae domum,

    among the scythe-makers, into the street of the scythe-makers, Cic. Cat. 1, 4, 8.—
    B.
    Transf., of relations conceived as local.
    1.
    In discrimination (doubt, choice, etc.), between two or more objects:

    judicium inter deas tres,

    Cic. Div. 1, 50, 114; cf.:

    inter Marcellos et Claudios patricios judicare,

    id. de Or. 1, 39, 176:

    inter has sententias dijudicare,

    id. Tusc. 1, 11, 23:

    inter diversas opiniones electio, Quint. prooem. 2: discrimen inter gratiosos cives atque fortes,

    id. Balb. 21, 49:

    inter optime valere et gravissime aegrotare nihil prorsus interesse,

    id. Fin. 2, 13, 43:

    qui bellum et pacem inter dubitabant,

    Tac. A. 12, 32:

    trepidare inter scelus metumque,

    id. H. 3, 39:

    inter pugnae fugaeque consilium,

    Liv. 1, 27.—So, with inter repeated:

    ut nihil inter te atque inter quadrupedem aliquam putes interesse,

    Cic. Par. 1; id. Fin. 1, 9, 30:

    quid intersit inter popularem civem et inter constantem, severum et gravem,

    id. Lael. 25, 95.—
    2.
    In expressing any relation which connects two or more persons, conceived as between or among them (strife, rivalry, friendship, intercourse, etc.).
    (α).
    In gen.:

    quos inter magna fuit contentio,

    Nep. Mil. 4, 4:

    Nestor componere lites Inter Peliden festinat et inter Atriden,

    Hor. Ep. 1, 2, 12:

    certamen inter primores civitates,

    Liv. 10, 6.—Esp., with pronouns, to express all reciprocal relations, among, with, or between one another; mutually, together:

    quasi nunc non norimus nos inter nos,

    Ter. Ad. 2, 4, 7; Cic. Div. 1, 28, 58; id. Att. 10, 4, 10; id. N. D. 1, 26, 51:

    quod colloquimur inter nos,

    with one another, id. de Or. 1, 8, 32; cf.:

    inter nos naturā ad civilem communitatem conjuncti sumus,

    id. Fin. 3, 20, 66:

    vobis inter vos voluntatem fuisse conjunctam,

    id. Div. in Caecil. 11, 34: Ciceronis pueri amant inter se, love one another (like the Fr. s ' entr ' aimer), id. Att. 6, 1, 12:

    inter se consultare,

    id. de Or. 2, 3, 13:

    inter se amare,

    id. Q. Fr. 3, 3, 1:

    neque solum se colent inter se ac diligent,

    id. Lael. 22, 82:

    Di inter se diligunt,

    id. N. D. 1, 44, 122:

    furtim inter se aspiciebant,

    id. Cat. 3, 5, 13:

    complecti inter se lacrimantes milites coepisse,

    Liv. 7, 42:

    haec inter se cum repugnent, plerique non vident,

    Cic. Tusc. 3, 29, 72:

    inter se nondum satis noti,

    Liv. 21, 39:

    ratio et oratio conciliat homines inter se,

    Cic. Off. 1, 16, 50:

    ne nostra nobiscum aut inter nos cessatio vituperetur,

    id. Fam. 9, 3, 4:

    quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,

    Sall. J. 79, 3.—Sometimes pleon., the reciprocal relation being sufficiently expressed by the context:

    manus conserentis inter se Romanos exercitus,

    Sall. H. 1, 41, 19 Dietsch:

    Ulixes cum Ajace summa vi contendere inter se,

    Dict. Cret. 5, 14:

    conferti inter se,

    id. 2, 46.—
    (β).
    So of things:

    ita effici complexiones atomorum inter se,

    mutual, reciprocal, Cic. Fin. 1, 6, 19:

    colles duos inter se propinquos occupat,

    near one another, Sall. J. 98, 3:

    haud procul inter se erant,

    id. ib. 41, 2:

    multum inter se distant istae facultates,

    Cic. de Or. 1, 49, 215:

    res inter se similes,

    Quint. 9, 2, 51:

    inter se dissimilis,

    id. 9, 4, 17.—
    (γ).
    Of a common privacy, secrecy, etc.: inter nos, between or among ourselves, confidentially, like the Fr. entre nous:

    nec consulto dicis occulte, sed quod inter nos liceat, ne tu quidem intellegis,

    Cic. N. D. 1, 26, 74:

    quod inter nos liceat dicere,

    id. Att. 2, 4:

    quod inter nos sit,

    but let that be between ourselves, Sen. Ep. 12, 2. —
    (δ).
    With nouns denoting a multitude of persons, like apud (not ante-Aug.):

    haudquaquam inter id genus contemptor habebatur,

    Liv. 6, 34, 5:

    inter hostes variae fuere sententiae,

    id. 4, 18, 1:

    credula fama inter gaudentes,

    Tac. H. 1, 34:

    more inter veteres recepto,

    id. ib. 2, 85.—
    3.
    Of a class of persons or things to which the subject is referred.
    a.
    In gen., among:

    homines inter suos nobiles,

    Cic. Fl. 22, 52:

    inter suos et honestus et nobilis,

    id. Clu. 5, 11:

    in oratoribus vero admirabile est, quantum inter omnes unus excellat,

    id. Or. 2, 6:

    inter philosophos (Xenophon) reddendus est,

    Quint. 10, 1, 37:

    ille Croesus, inter reges opulentissimus,

    Sen. Contr. 2, 9:

    Borysthenes inter Scythiae amnes amoenissimus,

    Mel. 2, 1, 6.— So freq. with sup., inter and acc. take the place of a gen.:

    honestissimus inter suos numerabatur,

    Cic. Rosc. Am. 6, 16:

    plurimum inter eos valere,

    Caes. B. G. 2, 4, 4:

    maximum imperium inter finitimos,

    Liv. 5, 3, 10:

    inter Atheniensīs longe clarissimi,

    Curt. 4, 13, 15; Plin. 34, 8, 21, § 81; Petr. 78; Sen. Suas. 2, 7; 2, 12; Just. 12, 7, 2; 36, 2, 6.
    b.
    Esp.: inter paucos, etc., [p. 977] among few, i. e. among the few select ones, eminently, especially:

    pingunt et vestes in Aegypto inter pauca mirabili genere,

    Plin. 35, 11, 42, § 150; cf.:

    sternutamento utilis inter pauca,

    id. 24, 11, 58, § 97:

    pugna inter paucas memorata populi Romani clades,

    Liv. 22, 7; cf.:

    inter paucos disertus,

    Quint. 10, 3, 13:

    inter paucos familiarium Neroni assumptus est,

    Tac. A. 16, 18:

    claritudine paucos inter senum regum,

    id. ib. 11, 10; so, inter alios: judicatur inter alios omnes beatus, qui in proelio profuderit animam, among all others to be noticed, i. e. especially, in the highest degree, Amm. 2, 3, 6; so,

    inter cuncta,

    Hor. Ep. 1, 18, 96:

    inter omnia,

    Curt. 3, 3, 18:

    inter cetera,

    Liv. 37, 12.—
    c.
    In judic. lang., t. t.: inter sicarios, on the charge of assassination:

    cum praetor quaestionem inter sicarios exercuisset,

    Cic. Fin. 2, 16, 54; id. Clu. 53, 147; cf.:

    in recuperatorio judicio ejus maleficii, de quo inter sicarios quaeritur,

    id. Inv. 2, 20, 60:

    longo intervallo judicium inter sicarios hoc primum committitur,

    id. Rosc. Am. 5, 11:

    sexcenti sunt, qui inter sicarios et de veneficiis accusabant,

    id. ib. 32, 90:

    si ostenderis, quomodo sis eos inter sicarios defensurus,

    id. Phil. 2, 4, 8.—
    4.
    In some idiomatic phrases.
    a.
    Inter manus, within reach, i. e. close at hand:

    ante oculos interque manus sunt omnia vestras,

    Verg. A. 11, 311; also, upon or in the hands:

    inter manus domum ablatus,

    Liv. 3, 13:

    inter quas (manus) collapsus extinguitur,

    Curt. 8, 2, 39:

    inter manus auferri,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

    inter manus meas crevit,

    under my hands, Sen. Ep. 12:

    manus inter maestorumque ora parentum,

    before their faces and within their reach, Verg. A. 2, 681.—
    b.
    Inter viam, vias, on the way:

    dum rus eo, coepi egomet mecum inter vias,

    Ter. Eun. 4, 2, 1; Plaut. Poen. 5, 3, 43:

    si se inter viam obtulerit,

    Cic. Att. 4, 3, 5. —
    C.
    Of time.
    a.
    Between two dates or periods specified:

    dies XLV. inter binos ludos,

    Cic. Verr. 2, 2, 52 fin.; Liv. 1, 3.—
    b.
    During, in the course of, within; for which, in English, we sometimes use by or at:

    quot prandia inter continuum perdidi triennium,

    Plaut. Stich. 1, 3, 61:

    omnia agentur, quae inter decem annos nefarie flagitioseque facta sunt,

    Cic. Verr. 1, 13; cf.:

    qui inter annos tot unus inventus sit, quem, etc.,

    id. de Imp. Pomp. 23, 68:

    inter ipsum pugnae tempus,

    Liv. 36, 20:

    inter noctem lux orta,

    id. 32, 29:

    qui plus cernant oculis per noctem quam inter diem,

    Gell. 9, 4.—
    c.
    Freq., with substt., to denote an act performed at a certain time, in the course of, while:

    haec inter cenam Tironi dictavi,

    at table, Cic. Quint. Fragm. 3, 1, 6; cf.:

    illuseras heri inter scyphos,

    id. Fam. 7, 22:

    inter fulmina et tonitrua,

    id. Phil. 5, 6, 15:

    promptior inter tenebras affirmatio,

    Tac. A. 2, 82:

    inter initia,

    at the beginning, Cels. 3, 25.—
    d.
    During, and hence under the circumstances described, i. e. in spite of, notwithstanding:

    nobis inter has turbas senatus tamen frequens flagitavit triumphum,

    amid, in spite of these commotions, Cic. Fam. 16, 11:

    utrumque consilium aspernatus, quod inter ancipitia deterrimum est, dum media sequitur,

    Tac. H. 3, 40:

    senum coloniae inter male parentes et injuste imperantes aegra municipia et discordantia,

    id. Agr. 32; cf.:

    ita neutris cura posteritatis inter infensos vel obnoxios,

    id. H. 1, 1.—
    e.
    Inter haec, inter quae, meanwhile, during this time:

    = interea, inter haec major alius terror,

    in the mean time, Liv. 2, 24; cf.:

    inter haec jam praemissi Albam erant equites,

    id. 1, 29; 3, 57, 7; 44, 10, 5; Curt. 3, 1, 1; Suet. Tib. 8; 63:

    inter quae tribuni plebei petivere, etc.,

    Tac. A. 1, 15; 2, 34; 58; 3, 33; id. H. 1, 78; Curt. 4, 2, 10:

    inter quae unctione uti licet,

    Cels. 4, 2, 3.—

    So with gerunds and gerundives: inter agendum,

    at, while, Verg. E. 9, 24; Quint. 12, 3, 10:

    inter disceptandum,

    id. 12, 7, 6:

    inter res agendas,

    Suet. Caes. 45.—
    D.
    In composition its final r is assimilated in intellego and its derivatives.
    a.
    Between; as, intercedere, interponere. —
    b.
    At intervals, from time to time; as, interaestuare, intermittere, intervisere.—
    c.
    Under, down, to the bottom; as, interire, interficere.

    Lewis & Short latin dictionary > inter

  • 11 ambulo

    ambulo, āvi, ātum, āre (Demin. v. ambio), bezeichnet das Umhergehen als eine natürliche, ungezwungene Bewegung, teils im Ggstz. zum Stillstehen, Liegen, Sitzen, teils zum Laufen, Springen u. dgl.; dah. I) im allg., sich mit natürlichem, ungezwungenem Schritt in Bewegung setzen, gehen, wandeln, umher-, auf-und abgehen, einhergehen, a) v. Menschen u. Tieren, α) intr., Ggstz. cubare, Plaut.: Ggstz. sedere, Cic.: Ggstz. sedere aut stare, Sen.: Ggstz. currere, Sen.: Ggstz. salire (v. Vögeln), Plin.: Ggstz. incedere (einhersteigen), Sen.: ambulas inter nos, Plin. ep.: ante noctem cum facibus. Hor.: per funem v. Elefanten, Sen.: unpers., sedetur, ambulatur, Varr. LL. 6, 1: cum sedeatur, ambuletur, Gell. 2, 2, 9. – vom Redner, der auf der Rednerbühne einige Schritte macht, Quint. 11, 3, 127 u. 130. – u. vom gewichtigen Gang des Eingebildeten, würdevoll einherschreiten, einherstolzieren, Cic. de or. 1, 246. Hor. epod. 4, 5 u. 8, 14. Claud. in Eutr. 1, 306. – bes. vom natürlichen, ungezwungenen Schritt des Geschäftigen, Reisenden usw., wandern, auftreten, zugehen, marschieren, ambula cito, tritt scharf auf, Plaut.: ambula, nun trolle dich, Ter.: defessus sum ambulando, vom Umherwandern, -laufen, Ter.: si recte ambulaverit, tüchtig aufgetreten od. zugegangen ist, Cic.: dah. bei den Komik. der Abschiedsgruß, bene ambula od. ambulato, reise glücklich! Glück auf den Weg! gute Verrichtung! Plaut. (s. Lorenz Plaut. most. 840. Spengel Plaut. truc. 427): bene ambula et redambula, Plaut.: bene ambulasti od. ambulatum est? verlief die Reise glücklich? bist du glücklich wieder da? Plaut.: aber ergo ambula! also fort mit dir! Plaut. u. bl. ambula, Ter.: u. der scherzh. Ausdruck, ambulare in ius, vor Gericht wandern = klagen, klagbar werden, Plaut. u. Ter. – u. endl., wie marschieren, v. Soldaten, eodem modo autem ambulat Caesar, ut etc., er macht solche Märsche, Cic. ad Att. 8, 14, 1: u. milites bellum ambulando confecerunt, durch bloße Märsche u. Gegenmärsche (aber wohl auch witzelnd mit Anspielung auf die Bed. von no. II, B, also = »durch bloße Spaziermärsche«), Cael. in Cic. ep. 8, 15, 1: dah. ambulare später als militär. Übung = »in Reih' und Glied marschieren«, educi ambulatum, zum Exerzieren ausrücken, Veget. mil. 1, 27. – β) tr. m. Acc. des Raums, der durchwandert wird, cum (Xerxes) tantis classibus tantisque equestribus pedestribusque copiis, Hellesponto iuncto, Athone perfosso, maria ambulavisset, terram navigasset, über Meere marschiert, über Land gesegelt war, Cic. de fin. 2, 112 (wo Baiter jetzt mari u. terrā): perpetuas vias, wandeln, Ov. fast. 1, 122: amb. vias difficiles et laboriosas, Augustin. conf. 4, 12: totum caelum oculis, überblicken, Tert. ad nat. 2, 4 extr. – od. m. Acc. der Strecke, die zurückgelegt wird, biduo aut triduo septingenta milia passuum ambulare, Cic. Quinct. 79: u. so Quint. 6, 3, 77: u. im Passiv m. Nom., si statim bina stadia ambulentur, Plin. 23, 26. – b) übtr., v. Lebl., mare aut amnis, quā naves ambulant, hin- u. hergehen, Cato: Nilus immenso longitudinis spatio ambulans, einherfließend, Plin.; u.v. Licht, Plin. 37, 131: nos offendimur ambulante cenā, gleichs. wandernden Tafel (wo die Speisen zwar auf-, aber sogleich wieder weggetragen werden) Mart.: fides male ambulans, auf schwachen Füßen stehende, schlecht bestellte, Petr. 12, 1. – und insbes., wandern = von einem zum andern od. auf den andern übergehen, m. per u. Akk., caput (legis) translatum per omnes leges ambulavit, Plin.: emptio ambulat per plures personas, ICt.: u. absol., ambulat cum domino bonorum possessio, ICt. – II) prägn.: A) mit dem Nbbgr. des Müßiggehens, wie unser herumlaufen, -schlendern, sich herumtreiben, Plaut. Men. 706. Cato. r.r. 5, 5. Varr. r.r. 1, 16, 4. – B) zur Erholung, um sich Bewegung zu machen, herumgehen, lustwandeln, sich ergehen, spazieren gehen, abiit ambulatum, Plaut.: tu otiosus ambulas, Cato fr.: obsono ambulando famem, Plaut.: in hortis cum Galba, Cic.: in litore, Cic.: pedibus per urbem, Suet.; vgl. alienis pedibus ambulamus, lustwandeln mit fremden Füßen (d.i. indem wir uns in Sänften tragen lassen), Plin.: unpers., satis iam ambulatum est, Cic. de legg. 2, 1. – / Arch. Fut. exakt. amulareis = ambulaveris, Corp. inscr. Lat. 1, 1431, 7 = 5, 4111 = Carm. epigr. 119, 2 ed. Buecheler.

    lateinisch-deutsches > ambulo

  • 12 discurro

    dis-curro, currī u. cucurrī, cursum, ere, I) intr.: A) auseinander laufen, sich ausbreiten, sich zerstreuen, abschwenken, a) v. Pers., bes. als milit. t. t., absol., Verg., Liv. u.a.: in muris, Caes.: circa vias, Liv.: ad portas, Verg.: ad arma, Liv.: ad lapides et arma, Sen.: in tabernacula, Curt.: in cornu od. in cornua, sich verteilen, Curt. u. Liv.: m. ad u. Akk., ad praedam, Liv.: passim ad diripiendam urbem, Liv.: ad suffragium ferendum in tribus discursum est, Liv.: m. 1. Supin., disc. praedatum Romam, Liv. – b) v. lebl. Subjj., inter ea ossa (venae) discurrunt, Cels. 8, 1 in.: multae venae per id discurrunt, Cels. 4, 1. p. 121, 10 D.: Nilus manu canalibus factis per totam discurrit Aegyptum, Sen. nat. qu. 4, 2, 8: u. so v. Nil, diversa ruens septem discurrit in ora, Verg. georg. 4, 292: übtr., v. Abstr., secta bipertito cum mens discurrit utroque, nach beiden Seiten sich wendet, Ov. rem. 443. – B) hin und her laufen, -rennen, -reiten, -fahren, a) v. leb. Wesen, absol., Suet. u.a.: huc atque illuc, Petron.: per omnes silvas, Ov.: per Baianum sinum equis, Suet.: per cerea castra (v. Bienen), Verg. – b) von lebl. Subjj., per varia, v. Schiffen, Amm.: septem sola discurrere (wandeln), cetera haerere (v. Gestirnen), Sen.: incerto discurrunt sidera motu, Lucan.: discurrunt per vias urbis munera, Tibull.: übtr., v. Abstr., totum discurrens fama per orbem, Lucan.: fama totā urbe discurrit, Curt. – II) tr. durchlaufen, durcheilen, a) eig.: latius arva, Avien. descr. orb. 516: Gallias, Amm. 15, 5, 4: tramite aliquo discurso, Amm. 16, 2, 10: discursis itineribus magnis, Amm. 29, 5, 17: flumen ultro citroque, auf dem Flusse auf u. ab segeln, kreuzen, Amm. 17, 2, 3. – b) übtr., sich in Worten über einen Gegenstand ergehen, Mitteilungen machen, etwas mitteilen, super quo nunc pauca discurram, Amm. 17, 4, 1. – / Redupliz. Perf. discucurri u. dgl., zB. Sen. suas. 4, 2. Suet. Cal. 32, 2.

    lateinisch-deutsches > discurro

  • 13 iaceo

    iaceo, cuī, citūrus, ēre (Intr. zu iacio; eig. geworfen sein, dah.) liegen, sich gelagert haben (Ggstz. stare, stehen, pendēre, hangen), I) eig.: A) im allg.: a) v. leb. Wesen: iacere humi, Cic. u.a.: in gramine, Ov.: u. m. bl. Abl., viduo cubili, lecto, Ov.: silvis agrisque viisque corpora iacent, Ov.: quousque duro castrorum iacebis cubiculo, Sen. contr. 1, 8, 2. – ad alcis pedes, Cic.: sub arbore, Verg.: super corpus alcis, Ov.: per vias, Ov.: supina iacendi positio, das Liegen auf dem Rücken, Cael. Aur. de morb. chron. 5, 10, 117. – v. Tieren, quem circa tigres... iacent, Ov.: vacca iacet et lente revocatas ruminat herbas, Ov.: pisces iacentes (= cubantes), gew. in der Tiefe der Gewässer ruhig liegende Plattfische, Halbfische, Colum. 8, 17, 9. – b) v. Lebl.: pernam... facito in aqua iaceat, Plaut.: in litore (v. einem Schiffe), Sen. rhet.: in collo od. bl. collo, b. Haaren, Ov. (vgl. capilli naturā vel arte iacentes, Sen.): iacent dispersa per agros sarcula, Ov.: venti, quidquid sabuli in campis iacet, converrunt, Curt.: pedamenta iacentia statuenda sunt, Colum.: lora iacentia, die entfallenen Zügel, Ov.: per quos (triginta dies) raro umquam nix minus quattuor pedes alta iacuit, Liv.

    B) insbes., 1) wie κεισθαι, ruhend liegen: a) v. Ruhenden, Schlafenden = liegen, ruhen, schlafen, in lecto, Cic.: in lectulo, Capit.: quid prosunt multa cubicula? in uno iacetis, Sen.: in antro Silenum somno videre iacentem, Verg. – gew. absol., ad quartam iaceo; post hanc vagor, Hor.: nam pransus iaceo, Catull.: custodes furtim transgressa iacentes, Tibull. – b) v. Speisenden = zu Tische liegen (gewöhnlich accumbere), Ov., Sen. u.a. (s. Heinsius Ov. her. 12, 179): cornu sinistro stibadii, Sidon. – c) v. Kranken = (krank) daniederliegen, krank sein, cura, ut valeas, ne ego, te iacente, bona tua comedam, Cic.: hic cum iaceret morbo confectus gravi rex urbis, Phaedr.: iacuit diu in sudore letali, Augustin.: graviter iacere, Plin. ep.: sine spe iacere, Sen.: tamquam in eodem valetudinario iacere, gleichsam in demselben Spital liegen (= an demselben Übel leiden), Sen. – d) v. Gefangenen, in carcere, Sen. contr. 1, 3, 2.

    2) zu Boden gestreckt daliegen: a) v. Besiegten = überwunden-, ohnmächtig daliegen, Arge, iaces, Ov.: per me iacet inclitus Hector, Ov.; vgl. Bach Ov. met. 1, 720. – b) von Leichnamen = unbeachtet-, unbegraben (da)liegen, istic nunc, metuende, iace! Verg.: tu iaces et in cadaveris similitudinem usque resoluta es, Ps. Quint. decl.; vgl. Burmann Phaedr. 1, 24, 10. – c) v. Toten = (tot) daliegen, rupto iacuit corpore, Phaedr.: et causa litis regibus Chryse iaces, Sen. poët.: vetito nudus iaciture sepulcro, Stat.: tu nisi caves, iacebis, wirst du ein Kind des Todes sein, Claud. Quadrig. fr.: von Gliedern Toter, artus morte iacent, liegen im Tode gestreckt, Lucr. – bes. von im Kampfe Gefallenen = liegen, gefallen-, umgekommen sein, pro patria, Ov.: ut proximi iacentibus (auf die Gefallenen) insisterent, Caes.: tot fortissimi viri, qui circa eum cumulati iacent, Liv.; vgl. Staveren Nep. Thras. 2, 6. Thiel Verg. Aen. 1, 99. Ruhnken Ov. her. 14, 2.

    3) v. Reisenden usw. = wo liegen bleiben = wo liegend verharren, in oppido aliquo mallem resedisse, quoad arcesserer... Brundisii iacere in omnes partes est molestum. Propius accedere quomodo... possum? Cic. ad Att. 11, 6, 2.

    4) übtr., wie κεῑσθαι: a) v. Örtl.: α) = liegen, gelegen sein, bes. v. niederwärts liegenden Örtl., terrae iacentes ad Hesperum, Plin.: locus iacet inter Apenninum et Alpes, Brut. in Cic. ep.: Asia iacet ad meridiem et austrum, Europa ad septentriones et aquilonem, Varro LL.: iacet inter eos (saltus) campus, Liv.: inter Aegyptum et Aethiopas arenarum inculta vastitas iacet, Sen.: castra Punica ac Romana inter iacebat campus, Liv. (vgl. interiaceo): urbes in campis iacent, Iustin.: absol., despiciens terras iacentes (die untenliegenden), Verg.; vgl. Benecke Iustin. 22, 5, 5. Thiel Verg. Aen. 1, 224. Drak. Sil. 12, 132. – v. Gewässern, aqua iacens infra libram maris, Plin. – übtr., v. Völkern, liegen = hausen, wohnen, haec gens iacet supra Ciliciam, Nep. – β) = ausgebreitet daliegen, sich erstrecken, hanc super in speculis summoque in vertice montis planities ignota iacet, Verg.: tantum campi iacet, Verg.: perpetua vallis iacet usque ad mare Caspium, Curt.: v. Gewässern, iacent inter eos (montes) solemque immania ponti aequora, Lucr. – γ) niedrig-, tief gelegen sein, iacentia (niedrigen) et plana Urbis loca, Tac.: u. so loca iacentia (Ggstz. loca edita), Sen.: domus depressa, caeca, iacens, Cic. fr. – δ) v. zerstörten Orten = in Schutt u. Trümmern liegen, cui nec arae patriae domi stant, fractae et disiectae iacent, Enn. fr. scen. 89: iacet Ilion ingens, Ov.; vgl. Ruhnken Ov. her. 1, 3. – ε) v. Gewässern, ruhig-, still liegen, iacet sine murmure pontus, Lucan.: stagna iacentis aquae, Lucan.: stagna iacentia, Sil.; vgl. Heinsius Sil. 5, 583. – b) v. Gewändern = schleppen, praeverrunt latas veste iacente vias, Ov.: nimium demissa iacent tibi pallia terrae, Ov. – c) v. Gliedern usw., herabliegen = gesenkt sein, tardā gravitate iacentes (gesenkten = schläfrigen) vix oculos tollens, Ov. – vultus attolle iacentes (kraftlos [im Tode] gesenkten), Ov.: u. so von einem Sterbenden, iacensque vultus languido obtutu stupet, Sen. poët.

    II) bildl., A) im allg.: dum timent ne aliquando cadant, semper iacent, Quint.: priora tempora in ruinis rei publicae nostrisque iacuerunt, waren vereinigt mit usw., Cic.: vide, quid narrent, ecquae spes sit denarii, an cistophoro Pompeiano iaceamus, durch pompejanische (leichtere) Cistophoren zu Schaden kommen, Cic. ad Att. 2, 6. § 2. – quae (invidia) quidem, ut omnia mortalia, infra tuam magnitudinem iacet, reicht nicht herauf bis zu deiner Gr., Tac. ann. 14, 54: Marii, Sullae etc. infra Pallantis laudes iacebunt, werden weit zurückstehen hinter usw., Plin. ep. 8, 6, 2: nobilitas sub amore iacet, steht der L. nach, Ov. her. 4, 161.

    B) insbes.: 1) gleichs. in einen Zustand versunken liegen, versunken sein, von Menschen, in amore, Lucr.: in maerore, Cic.: in oblivione, Cic. – v. Lebl., vita in tenebris et maerore iacet, Lucr.: in eodem silentio multa alia oratorum officia iacuerunt, lagen begraben, Cic.

    2) danieder-, zu Boden liegen, a) v. denen, die aller Macht u. alles Ansehens im Staate beraubt sind = niedergedrückt-, ohnmächtig-, machtlos sein, α) übh.: iacere (sei in der Volksgunst gesunken) Caesarem offensione populari, Cic.: non modo extollere iacentem, sed etiam amplificare eius pristinam dignitatem, Cic.: ab hoc igitur viro quisquam bellum timet, qui in pace iacere, quam in bello vigere maluit? quamquam ille numquam iacuit; erat enim in desiderio civitatis, in ore, in sermone omnium, Cic.: per se afflictum et iacentem, Cic.: si iacens tecum ageret, Cic.: si magnus vir cecĭdit, magnus iacuit, Sen.: ille potens, alii, sordida turba, iacent, Ov.: pauper ubique iacet, ist überall verachtet, Ov. – dah. β) bes. von solchen, die sich um ein Staatsamt bewerben, aber ohne Aussicht auf einen günstigen Erfolg sind = nicht emporkommen können, aller Aussicht beraubt-, hoffnungslos sein, alles Vertrauen verloren haben, videsne tu illum tristem (sc. candidatum)? iacet, diffidit, abiecit hastas, Cic.: C. Marius cum a spe consulatus longe abesset et iam septimum annum post praeturam iaceret, hoffnungslos hingebracht hatte, Cic. – u. γ) von Dingen, die unbeachtet-, vernachlässigt liegen od. -bleiben, im argen liegen, hintangesetzt werden, nicht in Aufnahme kommen, dominetur (falsa invidia) in contionibus, iaceat in iudiciis, Cic.: philosophia iacuit usque ad haue aetatem, Cic.: iacent ea semper, quae improbantur, Cic.: iacent beneficia Nuculae, friget patronus Antonius, Cic. – nomen iacet in adversariis, steht unbeachtet (= ist in das Hauptbuch noch nicht eingetragen), Cic.: so auch quomodo tibi tanta pecunia iacet? Cic. – b) v. Mutlosen = niedergedrückt-, zu Boden gedrückt sein, Cnaeus noster ut totus iacet? non animus est etc., Cic.: scias me ita dolere, ut non iaceam, Cic.: amici est... niti et efficere, ut amici iacentem (niedergebeugten) animum excitet, Cic. – c) v. Pers.u. Behauptungen, die widerlegt worden sind = zu Boden liegen, zusammenstürzen (s. Garatoni Cic. Mil. 18. p. 222 sq.), iacent hi suis testibus, Cic.: iacet igitur tota conclusio, Cic.: iacet omnis ratio Peripateticorum, Cic. – d) v. Dingen, die lässig od. gar nicht mehr betrieben werden, wie unser daniederliegen = ins Stocken geraten sein, ganz aufhören, ars tua iacet, Ov.: iacebit opera fabrilis, Sen.: iudicia iacebant, Cic.: omnis hic dilectus iacet, Cic.: iustitia vacillat vel iacet potius omnesque eae virtutes, quae etc., Cic.: virtutem iacere, es sei rein aus mit der T., Cic. – e) dem Werte nach niedrig stehen, iacent pretia praediorum, Cic.: nunc ista omnia iacere puto propter nummorum caritatem, Cic.: so auch agri iacent, Petron.

    3) ungebraucht daliegen, a) v. Worten = zu freiem Gebrauche vorliegen, zu Gebote stehen (verba) iacentia sustulimus e medio, Cic. de or. 3, 177. – b) von Kapitalien, ne pecuniae otiosae iaceant, Plin. ep. 10, 64 (62), 1. – c) von herrenlosem Gute = ohne Besitzer-, herrenlos sein, ne bona iaceant, ICt.: hereditas iacet, ICt.

    4) matt daliegen = matt-, schläfrig-, dämisch usw. sein, probus (puer)ab illo segni et iacente plurimum aberit, Quint.: si modo ita exploratā aure homo sit, non surdā nec iacenti, Gell.: ut sonis turn placidis tum citatis aut demissam iacentemque (schleppende) orationem eius erigeret (um den schwachen u. schleppenden Redeton zu beleben), aut ferocientem saevientemque cohiberet, Gell.: nervorum sine sensu iacentium torpor, der gefühllosen u. ertöteten N., Sen. – / Partiz. Fut. iacitūrus, Stat. Theb. 7, 777 (wo Vok. iaciture).

    lateinisch-deutsches > iaceo

  • 14 inter

    inter (altindisch antar, innen, innerhalb, zwischen, ahd. untar), I) Adv. = μεταξύ, zwischen, dazwischen, nur noch poet. bei spät. Dicht., stetit arduus inter pontus, Val. Flacc.: tibi tot motibus inter diviso, durch so viele dazwischenliegende Berge, Val. Flacc. (vgl. πολλά μεταξυ οὔρεα, Hom.). Vgl. Prisc. 14, 35 (wo ego curro inter).

    II) Praep. m. Acc., zur Bezeichnung des Vorhandenseins eines Gegenstandes in der Mitte oder im Umkreise eines od. mehrerer, zwischen, unter, in der Mitte von, im Umkreise von, umgeben von u. dgl., A) eig., im Raume, 1) im Zustande der Ruhe: erat inter ceteram planitiem mons saxeus, Sall.: inter Euboeam continentemque, Nep.: ager Tarquiniorum, qui inter urbem ac Tiberim fuit, Liv.: dem Nomen nachgesetzt, Faesulas inter Arretiumque, Liv. – moror inter aras, templa, Cic.: assequitur inter lucos hominem, Cic.: insula inter vada sita, Tac.: inter vicos aut inter vias manere zwischen den St. = auf den St., Suet: inter signa atque vexilla, umgeben von usw., Suet. – v. Sichbefinden usw. unter einer Menge, cum (Hercules) inter homines esset, Cic.: inter multos saucios consul relictus, Liv.: inter multitudinem sociorum Italici generis... tres Campani equites erant, Liv.: dem Nomen nachgesetzt, extremos inter euntem, Hor.: u. vom Nomen getrennt, utinam inter errem nuda leones, Hor. – unus eminet inter omnes in omni genere dicendi, Cic. – inter alia prodigia et carne pluit, Liv. – u. bei Pers. zur Angabe des Wohnorts, inter figulos, in der Töpferstraße, Varro LL.: inter falcarios, in der Sensenmacherstraße, Cic.: inter lignarios, in der Holzhändlerstraße, Cic.

    2) im Zustande der Bewegung = zwischen, unter, zu (vgl. Thiel Verg. Aen. 12, 437), inter densas fagos assidue veniebat, Verg.: te magna inter praemia ducet, Verg.: inter stationes hostium emissi, Liv.

    B) übtr.: AA) in der Zeit: 1) zur Angabe zweier Zeitpunkte (oder Zeitereignisse), zwischen die etwas fällt = zwischen, luce inter horam tertiam et quartam tenebrae obortae fuerant, Liv.: facito inter nonas et idus Martias, Colum.: ut dies XLV inter binos ludos tollerentur, Cic.: inter Lavinium et Albam Longam coloniam deductam triginta fere interfuere anni, Liv.

    2) zur Angabe einer Zeit, in die etwas fällt, in deren Verlaufe etwas geschieht = unter, während, im Verlaufe von, inter ipsum pugnae tempus, Liv.: inter noctem, Liv.: inter omne tempus pater spectaculo esset, Liv.: inter decem annos, Cic.: inter annos XIV, Caes.: inter tot annos, Cic. – ebenso bei uneig. Zeitbestimmungen (Ereignissen usw. in der Zeit) = unter, während, bei, inter hunc tumultum, Liv.: inter colloquia cunctationemque, Liv.: haec inter cenam Tironi dictavi, Cic.: canit inter opus, Tibull. – u. beim Gerundium u. Gerundivum = während, bei, inter agendum, Verg. u.a.: inter ludendum, Quint.: inter rem agendam, Plaut.

    BB) in anderen Verhältnissen: 1) zur Angabe von Umständen, Verhältnissen u. Zuständen, unter denen etwas stattfindet, in denen sich etwas befindet = unter, bei, in, inter verbera et cruciatus, Liv.: inter fugae pugnaeque consilium oppressi, Liv.: inter tanta vitia imbecilla aetas...tenebatur, unter so groben Lastern gefesselt gehalten, Sall.: nobis inter has turbas (bei = ungeachtet d. V.) senatus tamen frequens flagitavit triumphum, Cic.: minari inter iocum, unter Scherzen, beim Sch., Suet. – inter ambi guos, quis etc., da man schwankte, wer usw., Tac.: inter haec parata atque decreta, bei diesen Vorbereitungen usw., Sall.

    2) zur Angabe einer Klasse od. Anzahl: a) unter der jemand sich als der u. der zeigt od. gilt = unter, feroces et inquieti inter socios, ignavi et imbelles inter hostes erant, Liv.: potens vir inter sui corporis homines, Liv. – adulescens inter suos et honestus et nobilis, Cic.: in oratoribus admirabile est quantum inter omnes unus excellat, Cic. – u. so bei Komparativen u. Superlativen (statt des partitiven Genetivs), quae celebrior inter ceteras ac nobilior habetur, Lact.: ipse honestissimus inter suos numerabatur, Cic. – b) unter die jmd. zu zählen ist, gewählt wird usw. = unter, inter philosophos reddendus est, Quint.: inter patres lectus, Liv.: inter patricios allecti, Suet.

    3) bei Verteilung zur Angabe der einzelnen, denen etwas zugeteilt wird = unter, inter se plurimorum bona publicata dividere, Nep.: officia partiri inter se, Cic.

    4) zur Angabe der Parteien od. Gegenstände, zwischen denen zu entscheiden usw. ist = zwischen, inter Marcellos et Claudios patricios iudicare, Cic.: inter has sententias diiudicare, Cic.: inter diversas opiniones difficilis est electio, Quint.: inter duas leges quaerere, Quint.

    5) zur Angabe der Gegenstände, zwischen denen ein Unterschied besteht = zwischen, nihil interest inter te et quadrupedem, Cic.: multa sunt alia, quae inter locum et locum plurimum differunt, worin sich ein Ort vom andern wesentlich unterscheidet, Cic.: sit hoc discrimen inter gratiosos cives atque fortes, Cic.

    6) zur Angabe zweier Beschaffenheiten, zwischen denen sich eine Gattung hält = zwischen, colorem inter aquilum candidumque, Suet.: crateritis inter chrysolithum et electrum colorem habet, Plin.

    7) zur Angabe zweier Zustände usw., zwischen denen man in Zweifel schwebt = zwischen, inter metum et iram cunctatus, Tac.: bellum inter et pacem dubitabant, Tac.: anceps crimen est inter retinentem et exigentem, Curt.

    8) zur Angabe der Personen, zwischen denen ein freundlicher oder feindlicher Verkehr besteht od. zustande gebracht wird = zwischen, quae saepissime inter me et Scipionem de amicitia disserebantur, Cic.: pacem inter duas potentissimas civitates conciliavit, Nep.: amicitiam nisi inter bonos esse non posse, Cic. – inter quos magna fuit contentio, Nep.: inter Hectora atque inter Achillem ira fuit capitalis, Hor. – quae inter nos sit (was unter uns gesagt sei), ego illas posueram, Sen. – dem Nomen nachgesetzt, quae si quos inter societas aut est aut fuit, Cic.

    9) mit einem Pronomen zum Ausdruck der Reziprozität (Wechselbeziehung der Tätigkeit zweier od. mehrerer Subjekte aufeinander), in den Verbindd.: a) inter se, inter nos, inter vos, inter ipsos = einander, untereinander, gegenseitig, miteinander, α) bei Verben: amare inter se, Ter., Cic. u.a.: timere inter se, Nep.: aspicere inter se, Cic.: quasi nunc non norimus nos inter nos, Ter.: quod inter nos liceat dicere, unter uns gesagt, Cic.: u. so quod inter nos est, Sen.: hoc mirabilius, quod vos inter vos risum tenere possitis, Cic. – colloqui inter se, miteinander, Cic.: ludere inter se (nos), Plaut. u. Suet.: inter se cornibus pugnare, Varro: inter se repugnare, Cic. – β) bei Substst.: ita effici complexiones atomorum inter se, Cic.: non patiar, ut caedes civium inter se fiat, Cic.: auxerat inter se opinionem, die wechselseitige Achtung, Liv.: circa quem (tropum) et grammaticis inter ipsos et philosophis pugna est, Quint. – γ) bei Adjektt. u. Adverbb.: inter se nondum satis noti, Liv.: inter se inimicos esse, Hyg.: placide modesteque inter se rem publicam tractare, in gegenseitiger Friedfertigkeit u. Mäßigung, Sall. Vgl. Fabri Liv. 21, 39, 9. – b) inter se auch zur Andeutung eines gegenseitigen Verhältnisses, in das durch fremde Einwirkung Personen gesetzt werden, ratio et oratio conciliat homines inter se, Cic.: quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit, Sall. – c) inter se, inter ipsos zum Ausdruck der gegenseitigen Nähe, Ähnlichkeit u. des Gegenteils = einander, voneinander, Marius colles propinquos inter se occupat, Sall.: postquam haud procul inter se erant, Sall.: duobus locis haud longe inter se castra faciebant, Sall. – res inter se similes, Cic. u. Quint.: quamquam et ii ipsi inter se dissimiles fuerunt, Quint.: pessuma ac diversa inter se mala, Sall.: diversa causarum inter ipsas condicio, Quint.: inter se contrariae opiniones, Quint.

    CC) in besonderen Formeln u. adverbialen Ausdrücken: a) inter manus, s. 1. manus.no. I, A, h. – b) inter vias, unterwegs, Komik. u. Corp. inscr. Lat. 8, 2728. – c) inter exempla esse, zum Beispiele dienen, Tac. u. Sen.: u. so inter exempla haberi, Solin. – d) inter sicarios, wegen Meuchelmords, accusare, Cic.: quaestio inter sicarios, Cic. – e) inter pauca u. (v. Menschen) inter paucos, ganz besonders, Liv. u.a.: inter paucos disertus, beredt wie wenige, Quint. – f) inter cuncta, vor allem, Hor. ep. 1, 18, 96. – so auch inter omnia, Curt. 3, 3 (8), 17. – inter cetera, vor allem, namentlich, Liv. 37, 12, 8. Suet. Cal. 48, 2. – g) inter alia, unter anderem, cum Thrasea inter alia dixisset, ›vis ergo etc.‹, Plin. ep. 3, 16, 10. – h) inter haec, inter quae = interea (w. s.), inzwischen, Liv., Curt. u.a. (s. Mützell Curt. 3, 1, 1). – i) inter moras, mittlerweile, Plin. ep. 9, 13, 20. Suet. Ner. 49, 2: u. so inter aliquas moras, Suet. Aug. 78, 2: inter eas moras, Sall. Iug. 74, 2. – k) inter initia, inter principia, anfangs, Cels.

    / a) Solözist. inter hominibus, Augustin. conf. 1, 18 extr. – b) seinem Kasus nachgesetzt, zB. quos inter, Plaut. merc. 752. Cic. de amic. 83: Faesulas inter Arretiumque, Liv. 22, 3, 3. Vgl. Hand Turs. 3. p. 408. no. 41. Neue-Wagener Formenl.3 2, 947. – c) In der Zusammensetzung bezeichnet inter: α) dazwischen, wie intercedere, interponere.- β) in Zwischenräumen, hin u. wieder, wie interaestuare, intermittere, intervisere. – γ) unter, nieder, zugrunde, wie interire, interficere.

    lateinisch-deutsches > inter

  • 15 obstruo

    ob-struo, strūxī, strūctum, ere, I) entgegenbauen, -türmen, vorbauen, saxa, Ov. met. 3, 570. Curt. 4, 3 (14), 13: pro diruto novum murum, Liv. 38, 29, 2: aliis (munimentis) frons in Etruriam spectans auxiliis (gegen den Entsatz), si quā forte inde venirent, obstruebatur, die anderen Befestigungswerke mit der Front (Vorderseite) gegen etwaigen Entsatz von Etrurien aus gerichtet waren, Liv. 5, 1, 9: u. der t. t., obstruere luminibus alcis, jmdm. das Licht verbauen, Cic. de dom. 115: u. so im Bilde, sic Catonis luminibus obstruxit haec posteriorum quasi exaggerata altius oratio, Cic. Brut. 66. – II) verbauen, verrammen, versperren, verstopfen, a) eine Örtl.: obstr. fenestras, ICt. u. Inscr.: lumina, Inscr.: portas, Caes. u. Sil.: omnes castrorum portas, Caes.: eius aedis valvas, Nep.: curiam, Suet.: portum, Liv.: vias, Frontin. u. Iustin.: hominibus aditus omnes et obsaepire vias, Lact.: obstr. alci omnem aditum ad conditos fructus, Cic. omnes frigoris et iniuriae aditus, Plin.: limen tecti, Ov.: terras et undas, Ov.: aditus angusti et obstructi, Plin. pan.: paene obstructis (unzugänglichen) hieme Alpibus, Vell. – m. Abl. (mit, durch), portas singulis ordinibus caespitum, Caes.: munimentis et turribus fabricatis iter, Lact.: iter Poenis (den P.) vel corporibus suis, Cic.: exitum lapidibus opplere et obstruere, Auct. b. Alex.: obstr. omnia flumina atque omnes rivos magnis operibus, Caes.: molibus undas et latum deiectis rupibus aequor, Lucan.: si aqua fluens iter suum stercore obstruxerit, ICt. – im Bilde, obstr perfugia (die Schlupfwinkel) improborum, Cic. Sull. 79: alienandi viam, Cod. Iust. 5, 71, 11: omnis cognitio (jeder Weg zur Erk.) multis est obstructa difficultatibus, Cic. Acad. 2, 7: is terror obstructas mentes (die verstockten Gemüter) consiliis ducis aperuit (machte zugänglich), Tac. hist. 3, 21. – b) die Körperteile u. Sinneswerkzeuge, quod iugula concava non haberet, obstructas eas (corporis) partes et obturatas esse dicebat, Cic. de fato 10: huic geminae nares et spiritus oris obstruitur, Verg. georg. 4, 301: cuius aures morbus obstruxit, Sen. de ben. 3, 17, 2. – im Bilde, placidas viri deus obstruit aures, verstopft die Ohren (= macht taub gegen Bitten, unerbittlich), Verg. Aen. 4, 440; vgl. Sil. 17, 84: ut si laedere quemquam instituisset, nec exorari posset nec ad ignoscendum erroribus inclinari, ideoque aures eius non cerā sed plumbis videbantur obstructae, Amm. 27, 11, 6: ad tuas aures cum ceteris omnibus tum vel maxime avaris adulationibus obstructus est aditus, Plin. pan. 41, 3: cum pingeret eum, traditur madidis lupinis vixisse, quoniam simul et famem sustinerent et sitim nec sensus nimiā dulcedine obstruerent, die Sinneswerkzeuge abstumpften, Plin. 35, 102.

    lateinisch-deutsches > obstruo

  • 16 patefacio

    patefacio, fēcī, factum, ere, Pass. patefīo, factus sum, fieri (pateo u. facio), offen machen, öffnen, aufmachen, I) eig.: A) im allg.: portas, Liv.: compositos ocellos, Prop.: aures assentatoribus, Cic.: surdorum aures, Lact.: ordines, Liv. – im Bilde, quantam fenestram ad nequitiem patefeceris, Ter. heaut. 481: illa ianuam famae patefecit, Plin. ep. 1, 18, 4. – B) prägn.: 1) öffnen, gangbar machen, vias, iter, Caes. – u. wie ἀνοίγειν, sich zu einem Orte einen Weg bahnen, zuerst an einem Orte eindringen, gleichs. die Bahn brechen, loca patefecit, Nep.: patefactum nostris legionibus esse Pontum, qui ante populo Romano ex omni aditu clausus erat, Cic.: priusquam tellus in longas est patefacta vias, Tibull. – 2) öffnen, sichtbar machen, orbem, Ov.: ex quo (cubiculo) tibi Stabianum perforasti et patefecisti Misenum, nach dem M. eine Aussicht eröffnet hast, Cic. – 3) durch Öffnen (Graben, Pflügen) etwas machen, aufreißen, presso sulcum aratro, Ov. met. 3, 104. – II) übtr., entdecken, offenbar machen, bekanntmachen, eröffnen, ans Licht bringen, rem, Cic.: coniurationem, Cic.: odium suum in alqm, Cic.: verum, Cic.: totum se alci, sich, seine Gesinnungen, Cic. – / Die Silbe te zuw. lang, Lucr. 4, 343 (320); 6, 999 (1001). Calp. 1, 35.

    lateinisch-deutsches > patefacio

  • 17 traho

    traho, trāxī, tractum, ere (vielleicht aus *dhragho zu Wz. dhrag, ziehen, tragen, gotisch dragan, ahd. tragan, nhd. tragen), ziehen, schleppen, schleifen, I) im allg.: 1) eig.: alqm pedibus, Cic.: alcis cadaver cervicibus reste circumdatum (mit einem Strick um den Hals) per vias, Val. Max.: alcis corpus per vias canini cadaveris more, Aur. Vict.: trahere regium currum (v. weißen Pferden), Sen.: ramos od. frondosos ramos per terram, Frontin. u. Liv.: toto itinere non ducitur, sed trahitur, Sen.: excussi a raeda vel curriculo et ita tracti, Scrib. Larg. – bes. ad supplicium trahi, Sall. u. Tac.; auch bl. trahi, Sall. u. Tac.; vgl. Korte Cic. ep. 7, 32, 5. – 2) bildl.: a) jmd. ziehen = bestimmen, trahit sua quemque voluptas, jeden leitet seine eigene Lust, Verg.: cum animos in societatem cupiendi par voluntas trahit, Sen.: in diversa tr., gleichsam nach zwei Seiten hinziehen (bald zu dem einen Entschlusse, bald zum anderen), Ov.: so auch in arma, in facinus = verleiten, Ov.: in suam sententiam, zu seiner Ansicht bringen, Liv.: quid est, quod me in aliam partem trahere possit? Cic.: ad decernendum, Liv.: trahi ad mutandam fidem, Tac.: tractus amore, Ov.: trahi studio laudis, Cic.: trahi et duci ad cognitionis et scientiae cupiditatem, Cic. – b) etwas beziehen auf usw., decus ad consulem, dem K. beimessen, Liv.: so crimen in se, Ov.: ibidem unā traho, das rechne ich schon mit dazu, Plaut.: egomet me adeo cum illis unā ibidem traho, ich stelle mich mit ihnen auf gleiche Linie, Plaut. – c) auf eine gewisse Weise auslegen, verstehen, deuten, eodem, Tac.: utroque, Liv.: alqd ad religionem, etwas bedenklich finden, Liv.: varie, in deterius (schlimm), Tac.: in duas aut plures sententias, Cornif. rhet.: ad meliora responsa, Liv.: so in laudem, in metum, ad saevitiam, Tac.: in diversa, Liv.: disputationibus huc et illuc, Cic.

    II) insbes.: A) nach sich ziehen, nachschleppen, 1) eig. u. übtr.: a) eig.: amiculum, Plaut.: vestem, Hor.: catenam suam, Augustin.: pallium per lutum, Rutil. Lup. – aus Müdigkeit, corpus fessum, Liv.: genua, Verg. – b) übtr., nachführen, mit sich führen, im Gefolge haben, exercitum, Liv.: turbam prosequentium, Liv.: furtivis oculorum nutibus adulescentium greges post se (von eitlen Frauen), Hieron.: limum arenamque et saxa ingentia fluctus trahunt, Sall. – 2) bildl.: tantum trahit ille timoris, Ov.: traherent cum sera crepuscula noctem, gleichs. sich folgen ließen, Ov.: novit quae mox ventura trahantur, herannaht, Verg.

    B) an sich ziehen, in sich ziehen, einziehen, 1) eig. u. übtr.: a) eig.: admotus magnes ferrum trahit, Solin. 52, 57 (Cic. de div. 1, 86 jetzt attrahit): tr. auras ore, Ov.: animam, Atem holen, -schöpfen, atmen, Liv.: u. so spiritum, Cels., Curt. u.a. (s. Mützell Curt. 3, 6 [15], 10): spiritum ultimum trahere, den letzten Atemzug tun (von Sterbenden), Sen.: aquam, Wasser ziehen (v. Fahrzeug), Sen.: flammam, Feuer fangen, Tac.: odorem naribus, Phaedr. – bes. v. Trinken, schlürfen, pocula, Hor.: merum in auro veteris Assaraci, Sen. poët.: amnem parum moderato gutture, Ov. – b) übtr., an sich ziehen, annehmen, squamas, Ov.: figuram, Ov.: faciem, Ov. colorem, ruborem, Ov.: pallorem, Colum.: calorem, Ov. – 2) bildl.: a) annehmen, aufnehmen, multum ex moribus (Sarmatarum) traxisse, Tac. Germ. 46: multum ex vero traxisse, viel vom W. angenommen haben, mit vielem W. versetzt sein, Tac. ann. 15, 68. – b) an sich ziehen, an sich bringen, sich zueignen, regnum, Liv.: decumas, Cic.: fratrem, zum Konsul an sich heranziehen, einschieben, aufdringen, Liv.: cum gratiam recte factorum sibi quisque trahat, Tac. – c) empfangen, bekommen, cognomen ex alqa re, Cic.: nomen ab alqa re, Ov. u. Quint., ex alqo, Mela: maiorem ex pernicie et peste rei publicae molestiam (Unmut), sich zuziehen = empfinden, Cic.: so morbos, Solin. 49, 11: morbum levem ac perpetuum, Lact.: aliquo crimine famam infamem, Augustin.: maturitatem (v. Wein), Colum.: Platon plus ex moribus quam ex verbis Socratis traxit, hat mehr aus des Sokrates Charakter als aus seinen Worten gewonnen, Sen. ep. 6, 6. – d) nehmen, in exemplum, Ov. met. 8, 245.

    C) zusammenziehen, vultus trahere rugasque cogere, Ov.; vgl. tr. rugam, Iuven.: ignis coria trahit conducitque in unum, Lucr.: vela, einziehen, Verg.

    D) wegziehen, abziehen, wegschleppen, wegführen, 1) eig. u. übtr.: a) eig.: alqm a templo, Verg.: de medio, Liv.: praedas ex agris, Liv. – dah. plündern, Aeduorum pagos, Tac.: ne Cirtensium pagi impune traherentur, Tac.: quin socios amicos trahant exscindant, Sall. fr.: ducere trahere et rapere, od. rapere trahere (griech. ἄγειν καὶ φέρειν), Sall. – b) übtr., v. Arzneien = wegziehen, abführen, elleborum bilem trahit, Plin.: sanguinem, Veget.: pituitas, Plin. – 2) bildl.: a) abziehen, hinüberziehen zu usw., gewinnen für usw. (vgl. Weißenb. Liv. 24, 2, 8), ab incepto, Sall.: gentem ad Macedonas, Liv. – b) wegnehmen, partem doloris trahebat publica clades, Liv. 25, 36, 15. – c) entnehmen, consilium ex alqa re, Sall. Iug. 98, 3. – d) ableiten, herleiten, originem ab alqo, Plin.: sermonem ab initio, Cic.

    E) hervorziehen, herausziehen, herausbringen, 1) eig. u. übtr.: a) eig.: aquam e puteis, Cic.: u. so bl. aquam, Sen.: ferrum e vulnere od. a vulnere, Ov.: telum de corpore, Ov.: gladium de visceribus, Mart.: comam, das Haar raufen, Apul. – b) übtr.: vocem imo a pectore, Verg.: suspiria penitus, Ov.: gemitus, Val. Flacc.: suspirium extremum, Phaedr. – 2) bildl.: voce traham purā, ich enthülle mit usw., Pers. 5, 28.

    F) herabziehen, lunam (de caelo), Ov. met. 7, 207.

    G) hin und herziehen, -zerren, -schleppen, 1) eig.: corpus tractum, Cic. Phil. 11, 5. – 2) bildl.: a) zerrütten, Britanni per principes factionibus et studiis (dis) trahuntur, Tac. Agr. 12. – b) vertun, verprassen, gleichs. verschleppen, pecuniam, Sall. Cat. 20, 12. – c) verteilen, sorte laborem, Verg. Aen. 1, 508. – d) in Überlegung ziehen, überlegen, überdenken, rationes belli, Sall.: cum animo suo, Sall.

    H) in die Länge ziehen, 1) eig.: a) verlängern, in spatium aures, Ov.: verba, ziehen, lang aussprechen, Sil. 8, 79. – b) spinnen, abspinnen, lanam manibus, Varro fr.: vellera motis digitis, Ov.: fila pollice, Mart.: lanam, Iuven.: data pensa, Ov.: Laconicas purpuras, Hor.: u. so colum (v.d. Atropos), Anthol. Lat. 792, 2 R. – c) krämpeln, lanam mollire (verfeinern) trahendo, Ov. met. 2, 411. – d) dehnen, sonus in longum trahitur, v. Gesang der Nachtigall, Plin. 10, 81. – 2) bildl., eine Zeit, a) in die Länge ziehen = hinziehen, verzögern, verschleifen, tempus, Sall.: bellum, Liv. u. Tac.: pugnam, Liv.: comitia, Cic.: morbum, Cels.: rem in serum, Liv.: fata, aufhalten, Val. Flacc.: übtr., jmd. hinziehen, hinhalten, aegros, Cels.: alqm sermone, quousque etc., Val. Max.: legati querentes, trahi se a Caesare, Suet. – intr. = dauern, währen, decem annos traxit ista dominatio, Flor.: von Kranken, in morbo diutius, verharren, bleiben, Cels.: qui ceterā parte anni traxerunt, resolvuntur tempore autumni, die ihr Leben gefristet haben, Cels. – b) langsam zubringen, noctem sermone, Verg.: per pocula noctes, Mart.: vitam in tenebris, hinschleppen, Verg.: vitam quoque modo, Plin.: vitam luxu, Phaedr.: vitam asperam in silvis, Phaedr.: quietem, schlafen, Prop.: frustra laborem ingratum, sich vergebens mühen im undankbaren Fron, Verg.: segne otium, sich träger Muße hingeben, Tac. – / Infin. Perf. synk. traxe, Verg. Aen. 5, 786.

    lateinisch-deutsches > traho

  • 18 adeo

    [ABCU]A - ădĕō, adv.: [st1]1 [-] Cet adverbe exprime la limite de lieu et de temps: à ce point, jusque-là.    - surculum artito usque adeo quo... Cato.: enfonce la baguette aussi avant que...    - adeo res rediit... Ter.: la chose en est venue à ce point...    - adeo dum, Plaut. (usque adeo donec, Ter.; usque adeo quoad, Cic.): jusqu'à ce que, tant que. [st1]2 [-] Cet adverbe exprime la limite d'état ou d'action: autant, ainsi; tellement, tant.    - adeo non (adeo nihil): si peu.    - haec dicta adeo non moverunt ut: ces paroles émurent si peu que.    - non adeo: pas beaucoup, guère.    - orthographiam non adeo custodivit, Suet.: il n'observait guère l'orthographe.    - adeo ut + ind., Plaut.: autant que.    - adeo ut + subj.: tellement que, à tel point que (adv. corrélatif de ut consécutif)    - adeo fessus ut: si fatigué que.    - adeone ignarus es, ut...? Cic.: es-tu si ignorant que...?    - adeo quasi (adeo tamquam): autant que si.    - gaudere adeo occepit quasi qui... Ter.: il se montra joyeux comme un homme qui...    - adeo astutus quin... Ter.: assez fin pour ne pas...    - quorum adeo Syllam non paenitet, ut... Sall.: choses que Sylla regrette si peu que...    - eos adeo non sustinuerunt, ut contra pedem referrent, Liv.: au lieu de les soutenir, ils lâchèrent pied.    - adeo multum est...! = tant il est important...!    - adeo me sermonis pertaesum est, Plaut.: tellement la conversation m'a ennuyé!    - adeo, quanto rerum minus, tanto minus cupiditatis erat! Liv.: tant il est vrai que moins on possédait, moins on désirait! [st1]3 [-] Cet adverbe marque la gradation: et, et même, bien plus, surtout, ou plutôt.    - atque adeo: et même, et on peut même dire, ou plutôt.    - intra moenia atque adeo in Senatu: à l'intérieur de nos murs et même jusqu'au Sénat.    - hoc consilio atque adeo hac amentia impulsi: conduits par ce dessein, ou plutôt poussés par cette folie.    - tuque adeo: toi surtout, et toi en particulier.    - adeo etiam, Plaut.: en outre.    - adolescens tuus atque adeo noster, Treb. ap. Cic.: ton jeune homme ou plutôt le nôtre.    - hoc consilium atque adeo haec amentia, Cic.: ce dessein, que dis-je? cette folie.    - adeo + négation: encore bien moins.    - aequalium quoque, adeo superiorum intolerans, Tac.: ne pouvant supporter d'égaux, encore moins de supérieurs. [st1]4 [-] Cet adverbe exprime l'affirmation: oui, certes, justement.    - teque adeo consule: et justement c'est sous ton consulat que.    - id adeo: principalement, surtout.    - id adeo facile scitu est: cela, il est facile de le savoir.    - tres adeo dies erravi: j'ai erré pendant au moins trois jours.    - et merito adeo, Ter.: et c'est à bon droit, il y a bien de quoi.    - adeo nuper, Gell.: tout récemment.    - id adeo hodie expertus sum, Plaut.: c'est là justement ce que j'ai éprouvé aujourd'hui.    - adeo est assez souvent employé pour mettre en relief, comme le montrent les derniers exemples; à la période postclassique adeo peut signifier à plus forte raison. [ABCU]B - ădĕo, īre, īvī (ĭī), ĭtum, tr. et intr.: [st1]1 [-] aller trouver, aller dans, aller vers, se rendre à, approcher de, accoster, aborder.    - urbem adire: aller dans une ville.    - ad (in) urbem adire: aller dans une ville.    - ad aliquem adire: aller trouver qqn.    - adibam ad istum fundum, Cic. Caec. 29: je me rendais à cette propriété.    - adire in jus: aller en instance, comparaître en justice.    - adire in conspectum alicujus, Cic.: se présenter devant qqn.    - adire vias castrorum, Tac.: traverser les rues du camp.    - quum adiri non possent, Cic.: comme ils étaient inabordables (invisibles).    - adiri non posse, Curt.: être inaccessible. [st1]2 [-] visiter, inspecter un lieu, parcourir.    - adire provincias, Suet.: parcourir les provinces.    - adire hiberna, Tac.: visiter les quartiers d'hiver. [st1]3 [-] s'adresser à qqn, avoir recours, invoquer.    - adire magos, Cic.: consulter les mages.    - libros Sibyllinos adire: aller consulter les livres sibyllins.    - divûm pacem votis adire, Lucr.: implorer la clémence des dieux. [st1]4 [-] aborder pour attaquer, attaquer.    - in arcem Romanos ad omnem adeundam simul fortunam persecuti fuerant, Liv. 25, 10: ils avaient suivi les Romains dans la citadelle, disposés à affronter jusqu'au bout leur fortune. [st1]5 [-] commencer, entreprendre, se charger de, affronter, accepter.    - ad rem publicam adire: aborder les affaires publiques.    - adire honores, Plin.-jn.: entrer dans les honneurs.    - adire iter, Tac.: se mettre en route.    - adire periculum: s’exposer à un péril.    - periculum capitis adire, Cic. Rosc. Am. 38: exposer sa vie.    - adire inimicitias, Cic.: encourir des inimitiés.    - ad extremum vitae periculum adire, Caes. B. C. 2, 7: [aller jusqu'à l’extrême péril de leur vie] = aller jusqu'à exposer leur vie (courir le plus grand risque pour leur vie).    - adire alicujus hereditatem: *entrer dans l'héritage de qqn* = accepter d’être l'héritier de qqn.    - adire manum alicui, Plaut. Poen.: *tendre la main à qqn (pour le tromper)* = tromper qqn.
    * * *
    [ABCU]A - ădĕō, adv.: [st1]1 [-] Cet adverbe exprime la limite de lieu et de temps: à ce point, jusque-là.    - surculum artito usque adeo quo... Cato.: enfonce la baguette aussi avant que...    - adeo res rediit... Ter.: la chose en est venue à ce point...    - adeo dum, Plaut. (usque adeo donec, Ter.; usque adeo quoad, Cic.): jusqu'à ce que, tant que. [st1]2 [-] Cet adverbe exprime la limite d'état ou d'action: autant, ainsi; tellement, tant.    - adeo non (adeo nihil): si peu.    - haec dicta adeo non moverunt ut: ces paroles émurent si peu que.    - non adeo: pas beaucoup, guère.    - orthographiam non adeo custodivit, Suet.: il n'observait guère l'orthographe.    - adeo ut + ind., Plaut.: autant que.    - adeo ut + subj.: tellement que, à tel point que (adv. corrélatif de ut consécutif)    - adeo fessus ut: si fatigué que.    - adeone ignarus es, ut...? Cic.: es-tu si ignorant que...?    - adeo quasi (adeo tamquam): autant que si.    - gaudere adeo occepit quasi qui... Ter.: il se montra joyeux comme un homme qui...    - adeo astutus quin... Ter.: assez fin pour ne pas...    - quorum adeo Syllam non paenitet, ut... Sall.: choses que Sylla regrette si peu que...    - eos adeo non sustinuerunt, ut contra pedem referrent, Liv.: au lieu de les soutenir, ils lâchèrent pied.    - adeo multum est...! = tant il est important...!    - adeo me sermonis pertaesum est, Plaut.: tellement la conversation m'a ennuyé!    - adeo, quanto rerum minus, tanto minus cupiditatis erat! Liv.: tant il est vrai que moins on possédait, moins on désirait! [st1]3 [-] Cet adverbe marque la gradation: et, et même, bien plus, surtout, ou plutôt.    - atque adeo: et même, et on peut même dire, ou plutôt.    - intra moenia atque adeo in Senatu: à l'intérieur de nos murs et même jusqu'au Sénat.    - hoc consilio atque adeo hac amentia impulsi: conduits par ce dessein, ou plutôt poussés par cette folie.    - tuque adeo: toi surtout, et toi en particulier.    - adeo etiam, Plaut.: en outre.    - adolescens tuus atque adeo noster, Treb. ap. Cic.: ton jeune homme ou plutôt le nôtre.    - hoc consilium atque adeo haec amentia, Cic.: ce dessein, que dis-je? cette folie.    - adeo + négation: encore bien moins.    - aequalium quoque, adeo superiorum intolerans, Tac.: ne pouvant supporter d'égaux, encore moins de supérieurs. [st1]4 [-] Cet adverbe exprime l'affirmation: oui, certes, justement.    - teque adeo consule: et justement c'est sous ton consulat que.    - id adeo: principalement, surtout.    - id adeo facile scitu est: cela, il est facile de le savoir.    - tres adeo dies erravi: j'ai erré pendant au moins trois jours.    - et merito adeo, Ter.: et c'est à bon droit, il y a bien de quoi.    - adeo nuper, Gell.: tout récemment.    - id adeo hodie expertus sum, Plaut.: c'est là justement ce que j'ai éprouvé aujourd'hui.    - adeo est assez souvent employé pour mettre en relief, comme le montrent les derniers exemples; à la période postclassique adeo peut signifier à plus forte raison. [ABCU]B - ădĕo, īre, īvī (ĭī), ĭtum, tr. et intr.: [st1]1 [-] aller trouver, aller dans, aller vers, se rendre à, approcher de, accoster, aborder.    - urbem adire: aller dans une ville.    - ad (in) urbem adire: aller dans une ville.    - ad aliquem adire: aller trouver qqn.    - adibam ad istum fundum, Cic. Caec. 29: je me rendais à cette propriété.    - adire in jus: aller en instance, comparaître en justice.    - adire in conspectum alicujus, Cic.: se présenter devant qqn.    - adire vias castrorum, Tac.: traverser les rues du camp.    - quum adiri non possent, Cic.: comme ils étaient inabordables (invisibles).    - adiri non posse, Curt.: être inaccessible. [st1]2 [-] visiter, inspecter un lieu, parcourir.    - adire provincias, Suet.: parcourir les provinces.    - adire hiberna, Tac.: visiter les quartiers d'hiver. [st1]3 [-] s'adresser à qqn, avoir recours, invoquer.    - adire magos, Cic.: consulter les mages.    - libros Sibyllinos adire: aller consulter les livres sibyllins.    - divûm pacem votis adire, Lucr.: implorer la clémence des dieux. [st1]4 [-] aborder pour attaquer, attaquer.    - in arcem Romanos ad omnem adeundam simul fortunam persecuti fuerant, Liv. 25, 10: ils avaient suivi les Romains dans la citadelle, disposés à affronter jusqu'au bout leur fortune. [st1]5 [-] commencer, entreprendre, se charger de, affronter, accepter.    - ad rem publicam adire: aborder les affaires publiques.    - adire honores, Plin.-jn.: entrer dans les honneurs.    - adire iter, Tac.: se mettre en route.    - adire periculum: s’exposer à un péril.    - periculum capitis adire, Cic. Rosc. Am. 38: exposer sa vie.    - adire inimicitias, Cic.: encourir des inimitiés.    - ad extremum vitae periculum adire, Caes. B. C. 2, 7: [aller jusqu'à l’extrême péril de leur vie] = aller jusqu'à exposer leur vie (courir le plus grand risque pour leur vie).    - adire alicujus hereditatem: *entrer dans l'héritage de qqn* = accepter d’être l'héritier de qqn.    - adire manum alicui, Plaut. Poen.: *tendre la main à qqn (pour le tromper)* = tromper qqn.
    * * *
    I.
        Vultu adeo venusto, vt nihil supra. Terent. Tant beau, Si beau que rien plus.
    \
        Adeo, pro Eo aduerbio. Terent. Adeo res rediit. La chose est venue jusques là.
    \
        Adeo si. Plin. Par plus forte raison si, etc.
    \
        Memini, atque adeo longum est, nos illum expectare. Terent. Et aussi.
    \
        Siue adeo digna res est, vbi tu neruos intendas tuos. Terent. Ou si aussi la chose, etc.
    \
        Adolescentem adeo nobilem. Terent. Fort noble.
    \
        Is adeo dissimili studio est. Terent. Cestuy est de fort contraire maniere de faire.
    \
        Neque adeo iniuria. Plautus. Et certes non sans cause, Non à tort.
    \
        Nihil hercle: aut si adeo, bidui, aut tridui est, etc. Terent. Ou certes s'il en est fasché, cela n'est que pour deux ou trois jours.
    \
        Intra moenia, atque adeo in senatu videtis. Cic. Voire et dedens la court, qui plus est.
    \
        Adeo non, etc. vt, pro Tantum abest vt. Colum. Adeo non infestatur herbis, vt ipsa herbas perimat. Tant peu s'en fault que, etc.
    \
        Adeo a teneris consuescere multum est. Virg. Tant est grand chose, etc.
    \
        Adeo summa erat obseruatio in bello mouendo. Cicero. Tant avoyent ils grand esgard à, etc.
    \
        Adeone erat stultus, vt, etc. Cic. Estoit il si sot que, etc.
    \
        Adeo vt spectare postea omnes oderit. Plau. Tellement que.
    \
        Non obtusa adeo gestamus pectora Poeni. Virgil. Nous ne sommes point si lourds.
    II.
        Adeo, adis, adiui, pen. prod. vel adii, aditum, pen. cor. adire, Ex ad, et verbo eo, is, compositum. Aller vers aucun, ou Venir.
    \
        Adire aliquem, siquid velit. Cic. Luy aller demander s'il veult rien.
    \
        Adire aliquos cum cura. Tacit. Soingneusement et diligemment.
    \
        Adire aliquem legatione. Tacit. Luy envoyer un ambassade, ou des ambassadeurs.
    \
        Adire aliquem per epistolam. Plaut. Luy escrire des missives.
    \
        Adire aliquem scripto. Tacit. Moris quippe tum erat, quanquam praesentem, scripto adire. Parler à quelcun par escript.
    \
        Adire quempiam de re aliqua. Terent. Aller parler à luy pour quelque affaire.
    \
        Adii te heri de filia. Terent. J'allay hier vers toy pour te parler de ta fille.
    \
        Adire aliquem postulatum. Plaut. Luy aller demander quelque chose.
    \
        Adi huc. Plaut. Vien ca, Vien t'en ici.
    \
        Adire contra. Plaut. Aller au devant.
    \
        Adire ad aliquem. Cic. Aller vers aucun.
    \
        Adire ad me quosdam memini, qui dicerent, etc. Cic. J'ay memoire qu'aucuns sont venus vers moy, etc.
    \
        Adire ad fores, aedes, etc. Plaut. Aller à la porte.
    \
        Adire ad arbitrum de aliquo nomine. Cic. Faire demande par devant un arbitre pour raison d'une debte.
    \
        Adire ad causas orandas. Cic. S'entremettre de plaider en jugement, Venir à plaider, etc.
    \
        Adire ad pactionem. Plaut. S'accorder, ou consentir à quelque paction et convention.
    \
        Adire ad Rempub. Cic. Venir au gouvernement de la republique, S'entremettre du gouvernement, etc.
    \
        Adire in ius. Cic. Quum ad praetorem in ius adissemus. Aller en jugement devant le preteur.
    \
        Adire in ius de re aliqua. Cic. Venir ou Aller en jugement pour quelque affaire.
    \
        Adire aliquem. Terent. Virgil. Aborder, Affronter hardiement un homme, Se presenter en barbe.
    \
        Adire blandis verbis aliquem. Plaut. Parler à luy gratieusement et doulcement.
    \
        Adire discrimen. Plin. iunior. Venir, ou Tomber en dangier.
    \
        Fortunam. Liu. Se mettre au hasard, et à l'adventure.
    \
        Gaudia. Tibul. Commencer à se resjouir, ou Prendre plaisir.
    \
        Haereditatem. Cic. Se porter pour heritier.
    \
        Inimicitias. Cic. Se mettre en la haine.
    \
        Labores. Virgil. Porter, souffrir, endurer peines et travauls.
    \
        Periculum. Terent. Cic. Se mettre en dangier, ou Tomber en dangier.
    \
        Sydera fama. Virg. Avoir grand bruit, Estendre sa renommee jusques au ciel.

    Dictionarium latinogallicum > adeo

  • 19 aperio

    ăpĕrĭo, īre, rŭi, pertum - tr. -    - qqf. fut. aperibo (= aperiam) et imparf. aperibam (= aperiebam).    - voir apertum, apertus. [st1]1 [-] ouvrir, découvrir, dévoiler, montrer, révéler, dévoiler, mettre à jour, faire connaître.    - alicujus oculos aperire: ouvrir les yeux de qqn.    - aperire viam, vias, iter: ouvrir, frayer, creuser une route, des routes, un chemin. --- Liv. 7, 33, 11, etc..    - ferro iter aperiundum est, Sall. C. 58, 7: c'est par le fer que l'on doit se frayer un chemin.    - aperire parietem: ouvrir un mur.    - immissi cum falcibus purgarunt et aperuerunt locum, Cic. Tusc. 5, 65: envoyés avec des faucillons, ils nettoyèrent et mirent à découvert l’emplacement.    - populus Romanus aperuit Pontum, Cic. Arch. 21: le peuple romain ouvrit le royaume du Pont.    - fontes philosophiæ aperire, Cic. Tusc. 1, 6: ouvrir les sources de la philosophie.    - se aperire ou aperiri: se montrer, se dévoiler.    - flos se aperit: la rose s'ouvre.    - locum asylum aperit, Liv. 1, 8: il fit de ce lieu un asile (il ouvrit là un asile).    - in aperto loco: en plein air.    - capite aperto: la tête découverte.    - epistolam aperire: décacheter une lettre. [st1]2 [-] au fig. dévoiler, manifester, expliquer; qqf. parler de.    - aperire sensus: découvrir ses sentiments.    - locum suspicioni, crimini aperire, Cic. Verr. 5, 181: donner le champ libre au soupçon, à une accusation.    - sententiam aperire: donner son point de vue, donner son avis.    - libri Tusculanarum disputationum res ad beate vivendum maxime necessarias aperuerunt, Cic. Div. 2, 2: les Tusculanes ont dévoilé ce qui est le plus nécessaire au bonheur.    - perspicuis dubia aperiuntur, Cic. Fin. 4, 67: les choses évidentes servent à éclaircir les points douteux.    - avec prop. inf. aperire se non fortunæ... solere esse amicum, Nep. Att. 9, 5: montrer que ce n’était pas à la fortune (à la situation) qu’il donnait son amitié.    - avec int. ind. non dubitavit aperire quid cogitaret, Cic. Mil. 44: il n’hésita pas à découvrir ce qu’il méditait.    - domino navis quis sit aperit, Nep. Them. 8: il dévoile au commandant du navire qui il est.    - putabant exspectandum dum se ipsa res aperiret, Nep. Paus. 3, 7: ils pensaient qu'il fallait attendre que l'affaire se décantât d'elle-même. [st1]3 [-] ouvrir, creuser, percer.    - fundamenta templi aperire: creuser les fondations du temple.    - aperire iter, Sall.: frayer une route.    - venam (venas) aperire: s'ouvrir les veines.    - valvæ se ipsæ aperuerunt: les battants de la porte s'ouvrirent d'eux-mêmes. [st1]4 [-] ouvrir, rendre accessible, mettre à la disposition.    - tendendo ad sua quisque consilia, aperuerunt ad occasionem locum hosti, Liv. 4: en soutenant chacun son point de vue, ils donnèrent à l'ennemi une occasion favorable.    - aperire occasionem ad invadendum: donner l'occasion d'envahir.    - DCCC aperuisti, Cic. Att. 5, 4: tu lui as ouvert un crédit de 800.000 sesterces.
    * * *
    ăpĕrĭo, īre, rŭi, pertum - tr. -    - qqf. fut. aperibo (= aperiam) et imparf. aperibam (= aperiebam).    - voir apertum, apertus. [st1]1 [-] ouvrir, découvrir, dévoiler, montrer, révéler, dévoiler, mettre à jour, faire connaître.    - alicujus oculos aperire: ouvrir les yeux de qqn.    - aperire viam, vias, iter: ouvrir, frayer, creuser une route, des routes, un chemin. --- Liv. 7, 33, 11, etc..    - ferro iter aperiundum est, Sall. C. 58, 7: c'est par le fer que l'on doit se frayer un chemin.    - aperire parietem: ouvrir un mur.    - immissi cum falcibus purgarunt et aperuerunt locum, Cic. Tusc. 5, 65: envoyés avec des faucillons, ils nettoyèrent et mirent à découvert l’emplacement.    - populus Romanus aperuit Pontum, Cic. Arch. 21: le peuple romain ouvrit le royaume du Pont.    - fontes philosophiæ aperire, Cic. Tusc. 1, 6: ouvrir les sources de la philosophie.    - se aperire ou aperiri: se montrer, se dévoiler.    - flos se aperit: la rose s'ouvre.    - locum asylum aperit, Liv. 1, 8: il fit de ce lieu un asile (il ouvrit là un asile).    - in aperto loco: en plein air.    - capite aperto: la tête découverte.    - epistolam aperire: décacheter une lettre. [st1]2 [-] au fig. dévoiler, manifester, expliquer; qqf. parler de.    - aperire sensus: découvrir ses sentiments.    - locum suspicioni, crimini aperire, Cic. Verr. 5, 181: donner le champ libre au soupçon, à une accusation.    - sententiam aperire: donner son point de vue, donner son avis.    - libri Tusculanarum disputationum res ad beate vivendum maxime necessarias aperuerunt, Cic. Div. 2, 2: les Tusculanes ont dévoilé ce qui est le plus nécessaire au bonheur.    - perspicuis dubia aperiuntur, Cic. Fin. 4, 67: les choses évidentes servent à éclaircir les points douteux.    - avec prop. inf. aperire se non fortunæ... solere esse amicum, Nep. Att. 9, 5: montrer que ce n’était pas à la fortune (à la situation) qu’il donnait son amitié.    - avec int. ind. non dubitavit aperire quid cogitaret, Cic. Mil. 44: il n’hésita pas à découvrir ce qu’il méditait.    - domino navis quis sit aperit, Nep. Them. 8: il dévoile au commandant du navire qui il est.    - putabant exspectandum dum se ipsa res aperiret, Nep. Paus. 3, 7: ils pensaient qu'il fallait attendre que l'affaire se décantât d'elle-même. [st1]3 [-] ouvrir, creuser, percer.    - fundamenta templi aperire: creuser les fondations du temple.    - aperire iter, Sall.: frayer une route.    - venam (venas) aperire: s'ouvrir les veines.    - valvæ se ipsæ aperuerunt: les battants de la porte s'ouvrirent d'eux-mêmes. [st1]4 [-] ouvrir, rendre accessible, mettre à la disposition.    - tendendo ad sua quisque consilia, aperuerunt ad occasionem locum hosti, Liv. 4: en soutenant chacun son point de vue, ils donnèrent à l'ennemi une occasion favorable.    - aperire occasionem ad invadendum: donner l'occasion d'envahir.    - DCCC aperuisti, Cic. Att. 5, 4: tu lui as ouvert un crédit de 800.000 sesterces.
    * * *
        Aperio, aperis, pen. cor. aperui, apertum, aperire. Ouvrir.
    \
        Aperire pustulas acu. Celsus. Crever.
    \
        Aperire sententiam suam alicui. Cic. Declarer, Expliquer.
    \
        Aperire animum. Matius ad Ciceronem. Descouvrir son coeur.
    \
        Aperire se. Terent. Descouvrir sa pensee, Se declarer.
    \
        Aperire. Liu. Reveler, Manifester, Descouvrir.
    \
        Aperire aenigma. Plaut. Souldre une difficulté, Expliquer.
    \
        Aperire caput, aut aliam partem corporis. Cic. Descouvrir sa teste, Se deffubler.
    \
        Aperire caput, pro Vulnerare. Iuuenal. Blesser, Faire playe.
    \
        Aperire. Virg. Monstrer quelque chose cachee.
    \
        Aperire viam. Virg. Donner entree à faire quelque chose.
    \
        Aperire viam incendio. Liu. Donner le moyen.
    \
        Tibi reditum ad tuos aperuit. Cic. Il t'a ouvert le passage pour retourner.
    \
        Aperuit lux fugam. Liu. Quand le jour fut venu, on vit que les ennemis s'en estoyent fuis.
    \
        Aperire iter alicui in aliquam regionem. Liu. Ouvrir le passage, Donner passage.
    \
        Aperire caelum dicitur a poetis. Quand le jour poind.
    \
        Quum calescente sole dispulsa nebula aperuisset diem. Liu. Le jour fut esclarci, Le brouillas fut abbatu.
    \
        Aperire locum suspicioni aut crimini. Cic. Donner occasion de souspecon.
    \
        Aperire occasionem. Liu. Donner l'opportunité, ou le moyen.
    \
        Aperire fores amicitiae. Cic. Faire l'entree d'une amitie.
    \
        Aperire fontes philosophiae. Cic. Descouvrir la source de philosophie.
    \
        Aperire ludum docendi. Sueton. Ouvrir et commencer à tenir escole.

    Dictionarium latinogallicum > aperio

  • 20 cuniculus

    cŭnīcŭlus (cŭnīclus), i, m. [st2]1 [-] lapin. [st2]2 [-] trou de lapin, terrier. [st2]3 [-] conduit souterrain, souterrain, cavité souterraine, conduit, cavité, creux. [st2]4 [-] galerie de mine, mine, sape. [st2]5 [-] au fig. et au plur. moyens détournés.    - [gr]gr. κόνικλος (κύνικλος).    - mollior cuniculi capillo, Catul.: plus mou qu'un poil de lapin.    - gaudet in effossis habitare cuniculus antris; monstravit tacitas hostibus ille vias, Mart.: le lapin aime loger dans des terriers creusés; c'est lui qui a enseigné aux ennemis l'art de faire des sapes secrètes.    - agere cuniculos ad aerarium, Cic. Off. 3: creuser un souterrain pour arriver au trésor public.    - ad interiorem murum cuniculis pervenire, Liv. 31: atteindre l'intérieur du mur par des galeries souterraines.    - est animadversum fumare aggerem, quem cuniculo hostes succenderant, Caes. BG. 7: on remarqua qu’une fumée s’élevait de la terrasse; l’ennemi y avait mis le feu par une mine.    - cuniculis oppugnare, Cic. Agr. 1: attaquer par des moyens détournés.
    * * *
    cŭnīcŭlus (cŭnīclus), i, m. [st2]1 [-] lapin. [st2]2 [-] trou de lapin, terrier. [st2]3 [-] conduit souterrain, souterrain, cavité souterraine, conduit, cavité, creux. [st2]4 [-] galerie de mine, mine, sape. [st2]5 [-] au fig. et au plur. moyens détournés.    - [gr]gr. κόνικλος (κύνικλος).    - mollior cuniculi capillo, Catul.: plus mou qu'un poil de lapin.    - gaudet in effossis habitare cuniculus antris; monstravit tacitas hostibus ille vias, Mart.: le lapin aime loger dans des terriers creusés; c'est lui qui a enseigné aux ennemis l'art de faire des sapes secrètes.    - agere cuniculos ad aerarium, Cic. Off. 3: creuser un souterrain pour arriver au trésor public.    - ad interiorem murum cuniculis pervenire, Liv. 31: atteindre l'intérieur du mur par des galeries souterraines.    - est animadversum fumare aggerem, quem cuniculo hostes succenderant, Caes. BG. 7: on remarqua qu’une fumée s’élevait de la terrasse; l’ennemi y avait mis le feu par une mine.    - cuniculis oppugnare, Cic. Agr. 1: attaquer par des moyens détournés.
    * * *
        Cuniculus, pen. corr. Varro. Un connin, ou Counil.
    \
        Cuniculus. Caes. Une taniere, Un creux soubz terre, Un clapier, Une mine.
    \
        Cuniculis oppugnare, per translationem. Cic. Par finesse et tromperies.
    \
        Agere cuniculos. Caesar. Miner.
    \
        Cuniculis hostium cuniculos excipere. Liu. Contreminer.
    \
        Cuniculus pro Canali. Plin. Un tuyau, ou conduict, Canal.

    Dictionarium latinogallicum > cuniculus

См. также в других словарях:

  • VIAS — GmbH Basisinformationen Unternehmenssitz Frankfurt am Main Webpräsenz …   Deutsch Wikipedia

  • Vias — Vias …   Deutsch Wikipedia

  • Vias — Escudo …   Wikipedia Español

  • Vias — (Неаполис,Греция) Категория отеля: Адрес: Viglafia, Неаполис, 23053, Греция …   Каталог отелей

  • Vias — Pour les articles homonymes, voir Vias (homonymie). 43° 18′ 49″ N 3° 25′ 09″ E …   Wikipédia en Français

  • Vias — Original name in latin Vias Name in other language Vias State code FR Continent/City Europe/Paris longitude 43.31156 latitude 3.41774 altitude 9 Population 4906 Date 2012 01 18 …   Cities with a population over 1000 database

  • VIAS (Verkehrsunternehmen) — Vias GmbH Basisinformationen Unternehmenssitz Frankfurt am Main Webpräsenz …   Deutsch Wikipedia

  • VIAS GmbH — Basisinformationen Unternehmenssitz Frankfurt am Main Webpräsenz …   Deutsch Wikipedia

  • Vias (Verkehrsunternehmen) — Vias GmbH Basisinformationen Unternehmenssitz Frankfurt am Main Webpräsenz …   Deutsch Wikipedia

  • Vias (Hérault) — Vias …   Deutsch Wikipedia

  • Vias (Unternehmen) — Vias GmbH Basisinformationen Unternehmenssitz Frankfurt am Main Webpräsenz …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»